Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Konseyi'nin oluşturduğu Libya Veri Toplama Misyonu'nun 2016'dan bu yana yaşanan insan hakları ihlâllerini araştırdığı raporu yayımlandı. Raporda, Libya'daki iç savaşta Suriyeli çocuk savaşçıların da kullanıldığı ve Türkiye’nin bu "çocuk savaşçıların Libya'ya götürülüp savaştırılmasında" rol oynadığına dair ifadeler yer alıyor.
Bu hafta yayımlanan ve BM İnsan Hakları Konseyi'ne sunulan raporda ANHA’nın haberine göre şu ifadeler yer alıyor:
"2019 sonlarından itibaren elde edilen kanıtlara göre Türkiye, görünüşlerinden açıkça anlaşılacak şekilde 15-18 yaş arasındaki Suriyeli çocukların silah altına alınması ve Ulusal Mutabakat Hükümeti için para karşılığında Libya Ulusal Ordusu'na karşı savaşmasına aracı oldu.
"Bu çocuk savaşçılar muharip olarak veya güvenlik kuvveti gibi destekleyici görevlerde farklı alanlarda kullanıldı. İtaat etmemeleri halinde çoğu hapse atıldı, bir kısmı da yaralandı."
Raporda, bu uygulamanın bazı uluslararası anlaşmalara aykırı olduğu da belirtiliyor:
"Libya'nın, çatışma alanlarında, devlet ordusunda olacak veya olmayacak şekilde çocukların savaştırılması ya da doğrudan katılımını yasaklayan Çocukların Hakları ve Refahı için Afrika Sözleşmesi'ne uymadığına inanmak için gerçekçi sebepler var.
ÇOCUK HAKLARI SÖZLEŞMESİ İHLAL EDİLDİ
"Libya'nın çocukların silahlı çatışmaya girmemesi yönünde imzalanan Çocuk Hakları Sözleşmesi Tercihli Protokolü kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirmediğine inanmak için de geçerli sebepler var. Bu protokol, devletlerin kendi sorumluluğu altında olan ve savaşlarda kullanılan çocukların geri gönderilmesi ve savaştırılmaması için her türlü önlemi alması zorunluluğunu getiriyor.
"Bunun da ötesinde hem Libya hem Türkiye, Çocuk Hakları Sözleşmesi'nin ilgili protokolünde belirlenen "çocukların çatışmalarda kullanılmasını ve silahaltına alınmasını engelleme" yükümlülüklerini ihlal etti.
"Misyonumuz, çocukların silahaltına alındığı ve çatışmalara doğrudan katıldığı yönünde daha fazla suçlamayla da karşılaştı ancak bunların incelenmesi için daha fazla zamana ihtiyaç duyulmaktadır."
2020'de oluşturulan misyonun üyeleri, incelemelerinin sonunda Ağustos ayında Trablus'a giderek üst düzey Libyalı görevlilerle görüştü. Bu hafta da rapora son şeklini verdi.
SURİYELİLER LİBYA'DA HAFTER'E KARŞI SAVAŞTIRILDI
Türkiye, Kasım 2019'da henüz iç savaş sürerken, yakın ilişki içinde olduğu Trablus'taki Ulusal Mutabakat Hükümeti'yle (UMH) savunma anlaşması imzalamış ve Türk askerleri "eğitim ve danışmanlık görevleri için" Libya'ya gitmişti.
UMH, kendisine karşı savaşan ve Trablus'u kuşatan, Libya'nın doğu ve güneyinde büyük bir kesime hakim olan General Halife Hafter'in Libya Ulusal Ordusu'na karşı savaşıyordu.
2020'nin başında savaşın yoğunlaştığı dönemde Türkiye destekli Suriyeli savaşçıların Libya'ya giderek Hafter'e karşı savaştığına dair haberler çıkmıştı.
TÜRKİYE İLE İLGİLİ RAPORDA YER VERİLEN DİĞER KISIMLAR
Henüz taraflar arasında ateşkes anlaşması imzalanmadan önce, 3 Haziran 2020'de Kasr Bin Gaşir kasabasında arka arkaya dört insansız hava aracı saldırısında en az 12 kişinin öldüğü belirtilen raporda, saldırılan kişilerin silahsız olduğu; aralarında kadın ve çocukların da olduğunun tespit edildiği yazılıyor.
Bu saldırıları UMH'nin düzenlediği; sivil oldukları bilindiği halde belli bir bölgedeki insan topluluğunu hedef alarak üst üste yapıldığı; bu sırada Hafter'in ordusunun çekilmekte olduğu; tüm bunlar göz önünde bulundurulduğunda "savaş suçu" işlendiği de raporda ifade ediliyor.
Bu saldırıda kullanılan insansız hava araçlarının Türkiye'de üretildiği, Libya'da da ilk olarak Türkiye'nin de erişimi olduğu bir askeri hava üssünde görüldüğü, anlaşma kapsamında UMH'ye verildiği belirtiliyor. "Ancak Türkiye'nin bu saldırıda oynadığı rol tam anlamıyla saptanamamıştır" deniliyor.
Haziran 2020 sonrasında UMH'ye bağlı birlikler güç kazanmış; Hafter'e bağlı birlikler Trablus kuşatmasına son verip geri çekilmişti.
YETİŞKİN SURİYELİ SAVAŞÇILAR
Raporda ayrıca, Suriyeli yetişkin savaşçıların da UMH'nin yanında savaştığı ifade ediliyor:
"BM Misyonu, UMH'ye destek amaçlı yürütülen savaşlarda Suriye vatandaşlarının rol aldığına dair kanıtlara ulaştı. Misyonun görüştüğü Suriyeli savaşçılar, Suriye'de 'Özgür Suriye Ordusu'ndaki üstleri tarafından buraya gönderildiklerini; Türkiye'nin kendilerinin Libya'ya gönderilmesinde Türk vatandaşlarının aktif rol aldığını ve kendilerinin bu görevi kabul etmekteki amaçlarının maddi gelir elde etmek olduğunu anlattı. Bu Suriyeli savaşçıların herhangi bir ihlâlde bulunup bulunmadığına yönelik araştırmalar sürüyor."
