Uygulanan yanlış ekonomi politikaları ile savaşa aktarılan kaynağın yıldan yıla artış gösterdiği Türkiye ekonomisi uzun süredir kriz içerisinde. Meclis’te devam eden 2020 yılı bütçe görüşmelerinde ülke kaynaklarına dair aslan payını yine savunma ve güvenlik kurumlarına aktarmak isteyen hükümet, işçi ve emekçilerin merakla beklediği yeni asgari ücret konusunda ise ayak diretir durumda.
Yaşanan bu kriz nedeniyle temel tüketim maddelerine peş peşe zamlar gelen ülkede bir yanda toplu intiharlar yaşanırken, diğer tarafta ise işyerlerinin kapısına bir bir kilit vuruluyor.
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin (TOBB) kurulan ve kapanan şirket istatistiklerine göre, 2019 yılının ilk altı ayında 2018 yılının aynı dönemine göre kapanan şirket sayısı yüzde 1,77 kapanan gerçek kişi ticari işletme sayısı yüzde 9,75 oranında arttı.
2019 yılı Haziran ayında, 2018 yılı Haziran ayına göre kurulan şirket sayısı yüzde 16,87, kurulan gerçek kişi ticari işletme sayısı yüzde 46,53, kurulan kooperatif sayısı ise yüzde 32,94 oranında azaldı.
Ülkenin diğer geneli gibi Vanlı esnaflar, ekonomik kriz ve yapılan zamlar yüzünden iş yapamaz duruma gelmelerinden şikayetçi. Öyle ki kimi zaman siftah dahi yapamadıklarını söyleyen esnaflar, hükümetin yanlış politikaları yüzünden kepenk kapatmanın eşiğine geldiklerini dile getirdi.
'40 TL'YE ALDIĞIMIZ AYAKKABI 140 TL OLDU'
Kentte 16 yıldır ayakkabıcılık yapan Zeki Oruk, son 3 yıldır işlerinin günden güne kötüye gitmesinden yakınır halde.
Piyasada yaşanan krizin mevcut hükümetin yanlış politikalarından kaynaklandığını söyleyen Oruk, “Eskiden işlerimiz çok iyiydi. Günlük 2 bin TL ciro yapardım. Giderlerimiz eskiden 100 TL'yken bugün 400 TL olmuş. Her şey iki katına çıkmış durumda. Son 3 yıldır iş yok ve her gün daha da kötüleşiyor. İnsanların ekonomik durumu iyi değil. Eskiden bir evde bir kişi çalışırdı evin bütün masrafını çıkarırdı. Bugün 2 kişi bir kişiye bakamıyor. Geçen sene doların yükselmesiyle beraber ayakkabılara yüzde 40 zam geldi. Daha önce 100 TL’ye aldığımız bir ayakkabıyı şuan 140 TL'ye alıyoruz. Bu durum hem esnafa hem de tüketiciye yansıyor. Eskiden bir aile 100 TL’ye iki çocuk ayakkabısı alabiliyorken şimdi bir ayakkabı ancak alabiliyor” diye belirtti.
'ŞAVAŞ POLİTİKASI ÜLKEYİ UÇURUMA SÜRÜKLÜYOR'
Oruk, ekonomi bu halde iken savaşa ve silaha harcanan paranın ise halkın cebinden çıktığını ifade etti. Ekonomi ve ona yansıyan yanlış politikalardan dönülmesi gerektiğini söyleyen Oruk, şunları dile getirdi:
“Ekonomik çöküntü yaşanıyor. Öncelikle bu durumun düzelmesi için var olan yanlış politikaların düzeltilmesi gerekiyor. Bu olumsuz durum ekonomiye ve vergilere yansıyor. İktidarda olanların öncelikle işin erbabını dinlemeleri gerekiyor. Yani 'ben yaparım, ben bilirim, bu işin uzmanı benim' mantığıyla artık hareket etmekten vazgeçsinler. Çünkü bu yaklaşım Türkiye’yi uçuruma götürüyor. Bu ülke neden bu duruma geldi? Neden her şeye bu kadar zam geldi? Bunları sorgulamak gerekiyor. Artık barış ortamının, normalleşme ortamının sağlanması gerekiyor.”
‘DAHA ÖNCE BİR YILDA 10 DEFA ÜRÜN SİPARİŞİ VERİRDİK’
Giyim mağazası bulunan esnaflardan Bekir Kut da, artık dükkan kirasını dahi ödemekte zorluk çektiğini söyledi.
Kepenk kapatma noktasına geldiklerini belirten Kut, “Ürün almakta çok zorlanıyoruz. Daha önce tek dükkânla günlük 2 bin TL kazanırken şimdi ise 2 tane dükkânla o kadar çalışamıyoruz. 40 TL’ye sattığımız ürün şimdi 80 TL’ye çıktığı için alıcı bulamıyoruz. Bir kazak fiyatı 100 TL olmuş. İnsanların ekonomik durumu kötü olduğu için alışveriş yapamıyor. Asgari ücret 2 bin 20 TL’dir ve insanlar geçimini bu parayla sağlayamıyor. Bir insan yalnızca kendi ihtiyaçlarını karşılarsa bin TL’yi geçer. Hele ki o insan aile geçindiriyorsa maalesef 2 bin TL ile zor ailesinin geçimini sağlar. Durumlar iyi olmadığı için esnaf kepenk indirme eşiğine geldi. Bırakın küçük esnafı artık büyük esnaflar da dükkânlarını kapatmak zorunda kalıyor. Daha önce 1 yıl içinde 10 kez ürün siparişi veriyorken, son 2 yıldır 2 defa ürün siparişi verebiliyoruz. Bu gün esnaf kepenk indiriyorsa bunun en büyük nedeni hükümettir. Yönetemiyorlarsa ülkeyi bıraksınlar yönetebilenler başa gelsin. Barışa, huzura ihtiyacımız var” dedi.
‘BÖYLE DEVAM EDERSE DÜKKANI KAPATACAĞIM'
30 yıldır market işleten Kenan İlhan ise zar zor geçindiklerini söyledi. İlhan, “Her şeye zam geldi. İnsanlar alışverişe geldiğinde istediği gıdayı alamıyor. Daha önce 4 TL’ye sattığım salçayı şimdi 8 TL’ye satıyorum. Yani ürünlerde zam artışı var. Bu nedenle alıcı bulamıyoruz. Düşünün bir kilogram fasulye 18 TL olmuş. Eğer durum böyle devam ederse dükkânı kapatmak zorunda kalacağız. Van’da iş yok. İnsanların durumu çok kötü. Gençler işsiz, normalde bu bölgelerde inşaat sektörü olurdu; ama son zamanlarda oda bitti” diye belirtti.
