İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, İsrail ve ABD'nin ülkesine yönelik saldırılarının ardından, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) ile işbirliğini askıya alan yasayı onayladı. Devlet televizyonu, söz konusu yasanın Cumhurbaşkanı Pezeşkiyan tarafından yürürlüğe konduğunu duyurdu.
Haziran ayında İran ile İsrail arasında yaşanan 12 günlük çatışmalar sonrası alınan bu karar, ülkenin nükleer programına ilişkin uluslararası denetim sürecinde önemli bir kırılma anlamına geliyor. Pezeşkiyan’ın imzasıyla birlikte, yasa resmen yürürlüğe girerken, İran’ın UAEA ile sürdürdüğü teknik işbirliği ve denetim mekanizmaları askıya alınmış oldu.
İran yasalarının anayasaya uygunluğunu denetleyen Muhafızlar Konseyi, 26 Haziran'da UAEA ile işbirliğini askıya alan yasa tasarısını onaylamıştı. Mecliste yapılan oylamada 221 milletvekili tasarıya destek verirken, yalnızca bir milletvekili çekimser kaldı ve hiçbir karşı oy kullanılmadı.
İran, 1970'ten bu yana Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Anlaşması'nın (NPT) tarafı ve UAEA’nın denetimi altında atom enerjisinin barışçıl amaçlarla kullanıldığını garanti ediyor. Ülke, 2015 yılında büyük güçlerle imzalanan Viyana Anlaşması kapsamında nükleer faaliyetlerini sıkı denetime açmayı kabul etmiş, ancak bu anlaşma 2018’de ABD Başkanı Donald Trump’ın tek taraflı kararıyla feshedilmişti.
Geçtiğimiz hafta, İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi, UAEA Başkanı Rafael Grossi’nin bombalanan İran nükleer tesislerini denetleme talebini eleştirerek, bu yaklaşımın tarafsızlıktan uzak olduğunu savunmuştu. Grossi ise uluslararası antlaşmaların ulusal yasaların önünde geldiğini vurgulamıştı.
Tahran yönetimi, UAEA’nın 12 Haziran’da aldığı ve İran’ı nükleer yükümlülüklerini yerine getirmemekle suçlayan kararı da sert dille eleştirmişti. İran, bu kararın İsrail ve ABD’ye yönelik saldırıları meşrulaştırma çabası olduğunu öne sürüyor.
