Demokratik Bölgeler Partisi (DBP) yönetimindeki belediyelere yönelik Eylül 2016’da kayyım atamaları yapılmış, kayyımların ardından yolsuzlukları, milyonlarca liralık borçları, lüks banyolu makam odaları, yandaşlara verilen ihaleler, milyonlarca liralık “hediyeler”, kapatılan kadın ve çocuk kurumları, istihdam alanları, kurslar kalmıştı. Halk tarafından kabul görmeyen kayyımlar, 31 Mart 2019 yerel seçimlerinin ardından bölgeden silindi. 2016 kayyım sürecinin ardından 31 Mart 2019 yerel seçimlerine giren Halkların Demokratik Partisi (HDP), “Batı’da AKP ve MHP ittifakına kaybettirme, bölgede gasp edilen kazanımları geri alma ve yeni belediyeler kazanma” stratejisi ile büyük bir başarıya imza attı. HDP, seçimde çalınan oylara ve AKP’nin sayısız seçim hilesine rağmen 3’ü büyükşehir 5’i il, 45’i ilçe, 12’si belde olmak üzere toplam 65 belediye kazandı.
 
KHK gerekçesiyle mazbatalar verilmedi
 
Ancak HDP’nin başarısına tahammülsüzlük kıs sürede yine kendini gösterdi. Seçimlerden 10 gün sonra Yüksek Seçim Kurulu (YSK), adaylık başvurularında engel görülmemesine rağmen, 6 belediye eşbaşkanının Kanun Hükmünde Kararnameyle (KHK) ile kamu görevinden ihraç edilmelerini gerekçe yaparak mazbataların verilmemesine karar verdi. Diyarbakır’ın Bağlar, Kars’ın Digor ilçesine bağlı Dağpınar (Bazarcix) beldesi, Van’ın Edremit, Çaldıran, Tuşba ilçeleri ile Erzurum’un Tekman ilçesinde seçimi kazanan belediye eşbaşkanlarına mazbata verilmedi, belediye başkanlığına ise seçimleri kazanamayan AKP’li adaylar getirildi. Bu ilk saldırı ile HDP’nin kazandığı 65 belediye sayısı 59’a düşürüldü.
 
Mazbataları verilmeyen eşbaşkanlar, yargı yoluna başvursa da olumlu bir sonuç çıkmadı.
 
Cumhurbaşkanı söyledi, İçişleri Bakanı yaptı
 
Seçim döneminde Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın “Gerekirse yeniden kayyum atarız” sözleri kayyımların yeniden atanacağı sinyalini vermişti. Eşbaşkanlık sisteminin de etkisiyle seçimlerden büyük bir zaferle çıkan HDP’nin yönetimindeki belediyelere dönük kayyım atamaları, seçimlerin üzerinden henüz 5 ay bile geçmemişken başladı. İçişleri Bakanlığı talimatıyla yapılan kayyım atamalarının gerekçeleri arasında “eşbaşkanlık sistemi” de yer aldı. Tarihler 19 Ağustos 2019’u gösterdiğinde kayyım saldırıları yeniden başladı. Bölge, bugüne HDP’li Diyarbakır, Van ve Mardin büyükşehir belediyelerine kayyım atanması haberiyle başladı. Kayyım atamalarına dönük tepkiler ise sokakta yankılandı. Halk, günlerce direnerek kayyımları protesto etti. Bu eylemlerde yüzlerce kişi polis şiddetine maruz kaldı, gözaltına alındı.
 
Eşbaşkanlar hakkında yürütülen soruşturmalar da gerekçe gösterilerek yapılan kayyım atamalarının ardından HDP’li belediye sayısı 19 Ağustos 2019’da kayyım atandı. HDP’nin belediye sayısı 56’ya düşürüldü.
 
48 belediye kayyım eliyle gasp edildi
 
Üç büyükşehir belediyesinin ardından farklı tarihlerde çok sayıda belediyeye kayyım atandı. Kayyım atamaları, koronavirüs pandemisinde dahi sürdü. Kayyım atanan belediyeler şöyle: Batman; Kulp, Bismil, Kocaköy, Kayapınar, Yenişehir, Hazro, Sur, Silvan, Eğil, Ergani, Lice (Diyarbakır); Karayazı (Erzurum); Hakkari ve ilçesi Yüksekova; Nusaybin, Kızıltepe, Mazıdağı, Savur, Derik (Mardin); Erciş, Saray, İpekyolu, Muradiye, Özalp, Başkale (Van); Cizre, İdil (Şırnak); Akpazar (Dersim’in Mazgirt ilçesine bağlı belde); Suruç (Urfa); İkiköprü (Batman’ın Beşiri ilçesine bağlı belde); Varto, Bulanık (Muş), Erentepe (Bulanık’a bağlı belde), Altınova (Muş’un Korkut ilçesine bağlı belde); Siirt, ilçeleri Baykan, Kurtalan, beldesi Gökçebağ; Güroymak (Bitlis); Iğdır ve beldesi Halfeli; Sarıcan (Elazığ’ın Karakoçan ilçesine bağlı belde); Diyadin (Ağrı), Kars.
 
HDP’li 6 belediye kaldı
 
HDP’li Kars Belediyesi’ne de bugün kayyım atanmasının ardından, partinin kazandığı 3’ü büyükşehir, 5’i il, 33’ü ilçe ve 7’si belde olmak üzere 48 belediyesine kayyım atandı. 6 belediyenin ise seçimlerden sonra “belediye eşbaşkanlarının KHK ile ihraç edilmiş olmaları” gerekçesi ile mazbatalarının verilmemesi sonucu 54 belediye gasp edilmiş oldu. Batman Kozluk Bekirhan Belde Belediye Başkanı Fırat Karabulut’un kayyım korkusuyla 10 Aralık 2019’da, Dicle Belediye Başkanı Felat Aygören’in 14 Ağustos’ta, Hoşhaber Belde Belediye Başkanı Ahmet Karasu’nun 25 Eylül’de HDP’den istifa etmesi; Kozluk Belediye Başkanı Ayhan Eren’in 21 Nisan’da, Ağrı Doğubayazıt Belediye Eşbaşkanı Yıldız Acar’ın da 11 Temmuz’da partiden ihraç edilmesinin ardından HDP yönetiminde 6 belediye kalmış oldu.
 
Bir eşbaşkan gözaltında
 
Kars Belediye Eşbaşkanı Ayhan Bilgen’in, “Kobanê soruşturması” kapsamında 25 Eylül’de gözaltına alınmasının ardından dün de diğer eşbaşkan Şevin Alaca gözaltına alındı. Şevin ve beraberinde alınan belediye meclis üyeleri, İçişleri Bakanlığı kararıyla görevlerinden uzaklaştırıldı. Ayhan Bilgen ise bugün çıkarıldığı mahkemece tutuklandı. Tutuklanma kararının hemen ardından belediyeye kayyım atanırken, Belediye Eşbaşkanı Şevin Alaca hala gözaltında.
 
19 belediye eşbaşkanı tutuklu
 
Kayyımlar atanırken, HDP’li belediye eşbaşkanları da hedefteydi. Bir yıl içinde gözaltına alınıp tutuklanan ve hala tutsak bulunan 21 belediye eşbaşkanı bulunuyor. HDP’li tutsak belediye eşbaşkanlarının isimleri şöyle: Karayazı Belediye Eşbaşkanları Melike Göksu ile Burhanettin Şahin, Hakkari Belediye Eşbaşkanı Cihan Karaman, Yüksekova Belediye Eşbaşkanları Remziye Yaşar ile İrfan Sarı, Nusaybin Belediye Eşbaşkanı Ferhat Kut, Diyarbakır Büyükşehir Belediye Eşbaşkanı Selçuk Mızraklı, Savur Belediye Eşbaşkanı Gülistan Öncü, Derik Belediye Eşbaşkanı Mülkiye Esmez, Muradiye Belediye Eşbaşkanı Yılmaz Şalan, Özalp Belediye Eşbaşkanı Yakup Almaç, Kızıltepe Belediye Eşbaşkanı Nilüfer Elik Yılmaz, Bulanık Belediye Eşbaşkanı Adnan Topçu, Eğil Belediye Eşbaşkanı Mustafa Akkul, Halfeli Belediye Başkanı Hasan Safa, Iğdır Belediye Eşbaşkanı Yaşar Akkuş, Batman Belediye Eşbaşkanı Mehmet Demir, Yenişehir Belediye Eşbaşkanı İbrahim Çiçek, Kars Belediye Eşbaşkanı Ayhan Bilgen.
 
Kayyımlar ne yaptı?
 
Önceki dönem kayyımların yaptığı gibi 2019 seçimlerinden sonra atanan kayyımlar da ilk olarak kadın kurumlarını kapattı, kadın müdürlüklerine erkekleri atadı. Kadınlar her gün birçok kentte “Eşbaşkanlık mor çizgimizdir” eylemi ile kadın iradesine yönelik gaspı teşhir etti.  Bu süreçte belediye eşbaşkanları gözaltına alınıp tutuklanırken, tutuklanan eşbaşkanların yaptıkları çalışmalar suç sayıldı. Mardin Büyükşehir Belediyesi kayyımı Mustafa Yaman’da olduğu gibi kayyımların yolsuzlukları devam ederken, halkın kazanç sağladığı istihdam alanları, sosyal alanlar, kütüphaneler, kurslar, kreşler kapatıldı, Kürtçe tabelalar indirildi, kadınlar eve hapsedilmek istendi.
 
Kayyımların ‘icraatlarından’ bazıları şöyle: 
 
* 19 Ağustos tarihinde kayyım atanmasıyla Mardin Büyükşehir Belediyesi Kadın ve Gençlik Daire Başkanı açığa alındı. Yüksek disipline sevk edilen kadın daire başkanı yüksek disiplin kararıyla memurluktan men edildi. Akabinde Kadın ve Gençlik Daire Başkanı olarak göreve bir erkek müdür getirildi. Mardin Büyükşehir Belediyesi Alo Şiddet Hattı kayyımdan sonra kapatıldı.
 
* Van'ın Erciş Belediyesi Kadın Politikalar Müdürlüğü bünyesinde faaliyet yürüten Kadın Yaşam Merkezi kayyım tarafından kapatıldı.
 
* Hêvî Kadın Atölyesi ve SELİS Kadın Danışma Merkezini de bünyesinde bulunduran Batman Belediyesi Kadın ve Aile Hizmetleri Müdürlüğüne kayyım tarafından bir erkek atandı. Tepkilerin sonucunda erkek müdür görevden alındı. SELİS Kadın Merkezi ve Hêvî Kadın Atölyesi’nde görevli olan psikolog, sosyolog ve meslek elamanı kadınlar park, bahçeler ve temizlik işlerinde görevlendirildi.
 
* Siirt Belediyesi bünyesinde açılan Berfin Kadın Danışmanlık merkezi ve kadın yaşam merkezi kayyım tarafından pasifize edildi, kadın çalışanların görev yerleri değiştirildi.
 
* Siirt Belediyesi’nin kadınlar tarafından organik tarıma ilişkin çalışmaları kapsamında belediyenin 20 dönümlük arazisi ekildi. Atanan kayyım çalışmayı kendi çalışması olarak göstererek, bunu basınla paylaştı.
 
* Van Özalp Belediyesi’ne kayyım atandıktan sonra belediye bünyesinde kadınların istihdamı amacı ile kurulan iki seranın çalışmaları durduruldu. Yine belediye bünyesinde açılan Çilkezî (Kırkörük) Kadın Kültür Merkezi kayyım tarafından kapatıldı.
 
* Van Muradiye Belediyesi bünyesinde kurulan Ayşe Şan Kadın Kütüphanesi ve Konukevi kayyım tarafından tabelası indirilerek kapatıldı.
 
* Sur Kadın Danışmanlık Merkezi, 20 Kasım 2019’da Amîda Jîn Kadın Danışmanlık Merkezi adıyla yeniden açıldı. Sur Belediyesi’ne atanan kayyımla beraber merkez işlevsiz hale getirilip kahvehaneye çevrildi.
 
* Bismil Belediyesi’nde resmi olarak kooperatifleşme arifesinde bulunan Kadın Kooperatifi çalışmaları belediyeye kayyım atandıktan sonra durduruldu.
 
* Erzurum Karayazı Belediyesi Kadın Dinlenme Evi kayyım tarafından işlevsiz hale getirildi.
 
* Diyarbakır Kocaköy Belediyesi tarafından açılan Kadın Dinlenme Evi kayyım tarafından kapatıldı.
 
* Diyarbakır Ergani Belediyesi’nin açtığı emzirme odaları, gelen kayyım tarafından kapatıldı.