2021 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanun Teklifi, Meclis Plan ve Bütçe Komisyonu’nda kabul edildi. 27 Ekim’de başlayan ve pandemi nedeniyle hafta sonları görüşmeleri yapılmayan bütçenin komisyon görüşmeleri bir ay sürdü.
Komisyon görüşmelerine sivil toplum örgütleri, ilgili meslek örgütleri ve kadın örgütlerinin katılma talebi reddedildi. Muhalefetin bütçe görüşmelerinin internet üzerinden canlı izleyebilmesini sağlamaya dönük öneriler de kabul edilmedi. Muhalefet bu durumu “bütçenin halktan kaçırılması” olarak değerlendirdi.
EN FAZLA ÖNERGEYİ HDP VERDİ
Komisyonda 10 taneyle en fazla değişiklik önergesi veren parti Halkların Demokratik Partisi (HDP) oldu. HDP’nin, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın bütçesinin 30 milyar TL artırılması, EYT’lilerin yaş kriteri aranmaksızın emekli olmalarının sağlanması, okulların depreme dayanıklı hale getirilmesi için Milli Eğitim Bakanlığı yatırım bütçesinin 10 milyar TL arttırılması, pandemi koşullarında çalışan sağlık emekçilerinin statü farkından doğan ücret eşitsizliğinin kaldırılması için Sağlık Bakanlığı bütçesinin 10 milyar TL arttırılması, pandemi nedeniyle esnafın mağduriyetinin kaldırılması için Ticaret Bakanlığı bütçesinin 10 milyar TL arttırılması önerileri reddedildi.
6 BAKANLIK CEVAP VERMEDİ
Bütçe görüşmelerinde milletvekillerin yönelttiği sorulara komisyonda cevap veremeyen Bakanların, soruların yanıtını yazılı olarak milletvekillerine iletme süresi bir hafta. Ancak Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Enerji Ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Gençlik ve Spor Bakanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı ve Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı yasal süre içinde cevap vermedi. Bu durama muhalefet partileri “yürütmenin Meclis’e saygısızlığı” olarak eleştirdi. Komisyon Başkanı Cevdet Yılmaz, sorulara cevap verilmemesini Kovid-19’a bağladı.
SORULAR DEĞİŞTİRİLDİ
Milletvekilleri çoğu kez cevaplara doyurucu yanıt veya hiç yanıt alamadıkları için tepki gösterirken, İyi Parti Samsun Milletvekili Erhan Usta, yönelttiği soruların Bakanlıklardan gelen yanıtlarda değiştirildiğini iddia etti. Usta, sorduğu soruların tutanaklara doğru geçtiğini ancak gelen yanıtlarda soruların değiştirildiğini belirtti.
EN GERGİN GÖRÜŞME İÇİŞLERİ BAKANLIĞI BÜTÇESİ
Bütçenin komisyon görüşmeleri boyunca en gergin geçen toplantısı ise İçişleri Bakanlığı görüşmeleri oldu. Görüşmeler boyunca HDP ve AKP’liler arasında tansiyon yükseldi. HDP, partilerine, Kürt toplumuna ve tüm muhalefete dönük baskılar, işkence, helikopterden atma ve kayyım uygulamalarını teşhir etti.
HDP Van Milletvekili Murat Sarısaç’ın, Yüksekova Belediyesi’nin nüfusunun yüksek göstererek, yüklü miktarda borçlanan ve usulsüzlük yapan kayyımın pratiğini anlattığında İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun gülerek cevap vermesi gündeme oturdu. Aynı görüşmede Van’da işkence yapılarak helikopterden atılan yurttaşlara dair konuda da Soylu, “helikopterden atılmadılar” diyemedi ve yurttaşlar için “milis” deyip, hedef gösterdi.
SİSTEM ELEŞTİRİSİ
Bütçeyi “Saray, israf ve yandaş” bütçesi olarak tanımlayan CHP’nin ise görüşmelerde “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine” yönelik eleştirileri öne çıktı. CHP Antalya Milletvekili Cavit Arı, “Sayın Cumhurbaşkanı Yardımcımız, ülke markasının itibarını gerek yurt içi ve gerekse yurt dışında yükseltmek için İletişim Başkanlığının kurulmasına, bin 500 kişinin de çalıştırılması çok gerek yok. Keşke bunun yerine bugüne kadar yani on sekiz yıllık AKP iktidarı ve son Cumhurbaşkanlığı hükûmet sistemi içerisinde ‘Ülkede herkese eşit muamele yapılıyor.’ denilebilmesi için ayrımcı davranışlardan vazgeçilmiş olsaydı, vatandaş bir kararda ‘Kendisine siyasi nedenlerle ayrımcılık yapıldı.’ demeyecek hâlde olabilseydi” ifadeleri, görüşmelerde dikkat çekti.
‘TOPLUM BÜTÇESİNE SAHİP ÇIKMALI’
Savaşa yaklaşık 250 milyar TL kaynak ayrılan 2021 yılı bütçesini HDP, “Savaş, saray ve sermaye” bütçesi olarak tanımladı. Başka bir bütçenin mümkün olduğunu dile getiren HDP, “Savaşa, saraya, yandaşa değil, Halka Bütçe” önerisini gündeme getirdi.
HDP Plan ve Bütçe Komisyon Üyesi Garo Paylan, “Bu bütçe yüzde 1’in ve toplumun bütün taleplerine sessiz kaldı. Bütçenin tek önceliği saraylar, savaşlar ve yandaşlar. Halkın bütçesini önerdik çünkü bütçe tercihlerini değiştirerek bütün vatandaşların taleplerinin karşılanabileceğini anlattık. AKP’nin yaptığı tercihler sonucunda halkın taleplerine kaynak yok diyor. Oysa kaynak var” şeklinde konuştu. HDP olarak güçlü bir muhalefet yaptıklarını dile getiren Paylan, “Bütçenin canlı yayınlanması talebimiz karşılanmadı aynı zamanda basın mensupları da ‘nasıl olsa muhalefetin sözünü yansıtmaya kalksak’, editörler yayınlamadığı için bu konuda yeterince gazetecilik yapmıyor. Bu bir kısır döngü. Aynı zamanda sivil toplumun katılımı da engellendi. Bütçe Genel Kurul’da da görüşülecek bütün toplumu kendi bütçesine sahip çıkmaya çağırıyorum” dedi.
ŞENER: PARAYI İSTEDİĞİ GİBİ DAĞITACAK
CHP Plan ve Bütçe Komisyon Üyesi Abdüllatif Şener, bütçeyi “kevgire dönmüş, her tarafa açık bir bütçe” olarak değerlendirdi. Şener, “180 milyar faiz ödemesi var. Bununla zapt etmeleri mümkün değil daha fazla da çıkabilir. 245 milyar TL açığı var. Hizmet yok ve ekonominin içinde bulunduğu sorunları giderebilecekte hiçbir özelliği yok. Dar ve sabit gelirlileri rahatlatacak, piyasayı rahatlatacak bir özelliği yok. Sarayın devletin israflarına giden veya kamu özel işbirliği gibi bu ülkenin kaymağını yiyen kesimlere dolar kuruna bağlı olarak ödedikleri paralar var. Ve gittikçe bozulan bir gelir dağılımının habercisi bu. İşsizliğe ve hayat pahalılığını arttıran bir özelliği var. Topyekûn sarayın bütçesidir. Parayı istediği gibi alacak istediği gibi dağıtacak” dedi.
‘PARLAMENTO DENETLEME İMKANINA ULAŞAMIYOR’
Bütçe görüşmelerinde zaman zamana tartışmaların yaşansa da görüşmelerin genel olarak sakin geçtiğini dile getiren Şener, “Önceki parlamenter demokrasi dönemindeki bütçelerden farkı şu; eskiden bütçe Meclis’te reddedildiği zaman hükümet düşerdi. Şimdi bütçe reddedilse bile hükümet bütçeyi olduğu gibi uygulama hakkına sahip. Dolayısıyla parlamento bütçe nedeniyle hükümeti denetleme imkanına ulaşamıyor. Nedeni de fonksiyonun, etkinliğinin azalmış olmasıdır” diye belirtti.
Mezopotamya Ajansı/ Diren Yurtsever