Türkiye'de yaşayan halklar, 21 Şubat Dünya Anadil Günü'nü bu yıl da dillerine dönük süren baskı, yasak ve asimilasyon politikalarıyla karşılıyor. Ülkede halen Türkçe dışındaki dillerde eğitime izin verilmezken, farklı dillerde çalışma yürüten kurum ve dernekler sık sık hedef alınıyor. Söz konusu baskı ve asimilasyon politikalarından en çok nasibini alan dillerin başında ise Kürtçe geliyor.
Özellikle 15 Temmuz 2016 askeri darbe girişimi sonrası ilan edilen Olağanüstü Hal (OHAL) kapsamında çıkarılan Kanun Hükmünde Kararnameler (KHK) ile Kürtçe ders veren birçok okul, dernek ve enstitü kapatıldı. Demokratik Bölgeler Partisi (DBP) yönetiminde olan belediyelere yapılan kayyım atamaları sonrası daha önce açılan birçok Kürtçe okul işlevsiz hale getirildi. Van'ın İpekyolu ilçesindeki Fatma Tokat Kürtçe Dil Okulu da bunlardan birisi.
HARABEYE DÖNDÜ
Okulun bulunduğu bina, Belediye Meclisi kararıyla 5 Kasım 2015’te Kürt Dili Araştırma ve Geliştirme Derneği'ne (KURDİ-DER) kiralandı. Eğitim faaliyetine başlanmasıyla birlikte yüzlerce öğrenci kayıt yaparak, burada ders gördü. Ancak belediyeye 11 Eylül 2016'da kayyım atamasıyla birlikte okulun kapasına kilit vuruldu. Gerekçe olarak ise KURDİ-DER'in KHK ile kapatılması gösterildi.
Bu kararın ardından kendi haline bırakılıp, bakımı yapılan okul kısa sürede harabeye döndü. Duvarlarını ırkçı yazılamalar kapladı.
Halkların Demokratik Partisi'nin (HDP) 2019 yerel seçimlerinde belediyeyi kazanması üzerine okulun onarılıp, yeniden faaliyete geçirilmesi beklenirken tekrar kayyım atandı. Böylece bina yeniden kendi haline bırakıldı.
EĞİTİM EVLERE TAŞINDI
Okulun ilk Kürtçe öğretmenlerinden Şevket Acar, mekanın kentteki ilk Kürtçe okul olması nedeniyle büyük önem taşıdığını ifade etti.
Birçok çocuğun okula kayıt yaptırdığını anımsatan Acar, “İlk yıl bir sınıfla 24 kişiye ders vererek başladık. Sonrasında ilgi arttı ve bir yıl sonra yüzlerce öğrencinin kaydı ile sınıfları arttırdık. Sadece dil değil, birçok alanda eğitim veriliyordu. Çocuklarda olumlu değişimlerin olduğu bizlere aktarılıyordu. Çünkü okulda yaşamın kutsallığını ve nasıl yaklaşılması gerekildiğini de öğretiyorduk. Okul, ikinci yılında kapatılınca şu anki harabe haline döndü. Büyük emekler vererek açtık ancak kayyım kapatınca okulu evlere taşıdık. Eğitimlere devam ettik. Aileler çocuklarının Kürtçe eğitim alması için talepte bulunuyorlardı” diye anlattı.
İNKAR POLİTİKASI
Kürtçe eğitimin verilen okulların darbe girişimiyle herhangi bir ilgisi olmamasına rağmen kapatıldığına dikkati çeken Acar, bu adımla gizlenen asıl niyetin açığa çıktığını ifade etti. Acar, "Amaçları Kürtçe dilinin ilerlemesini engellemekti. KHK ve kayyımların asıl hedefi Kürtçe diliydi. Kürtçe dil okullarının kapatılması da bunu gösteriyor. Bir halk dili ile konuşursa varlığına, kültürüne ve tarihine de sahip çıkar. KHK’ler ile Kürtçe dil okullarının kapatılması Kürtçeye dönük yüzyıllardır devam eden asimilasyon ve inkar politikalarının bir devamıdır” dedi.
KÜRTÇE ÖĞRETME ÇAĞRISI
Yüzlerce öğrenciye ders verdiği okulun şu anki halinin kendisini üzdüğünü dile getiren Acar, öğrencileri mezun etme hayallerinin yarıda kaldığını belirtti. Kürt çocuklarının dillerinde eğitim gördükleri okullardan mezun olacakları günü mutlaka göreceklerini vurgulayan Acar, “Bundan dolayı 21 Şubat Dünya Anadil Günü dolayısıyla ailelere ve Kürt halkına Kürtçeyi öğretme çağrısında bulunuyoruz. Kürtçe eğitim sadece dört duvar arasında verilmez. Fabrikalarda, sokaklarda, işyerlerinde, dağlar ve ovalar her yer bir okul ve sınıftır. Çocuklarımızla, arkadaşlarımızla ve çevremizle Kürtçe konuşmalıyız. Bu bilinçle hareket edersek Kürtçe yaşayacaktır. Herkes kendini bir öğretmen olarak görmeli, ancak o zaman Kürtçeyi asimilasyondan kurtarırız” diye seslendi.
KURDÎ
Li navçeya Rêya Armûşê ya Wanê Dibistana Zimanê Kurdî ya Fatma Tokatê ku piştî darbeyê bi KHK'ê hatibû girtin, niha wêran bûye. Yek ji mamosteyên dibistanê Şevket Acar, destnîşan kir ku perwerdehiya bi kurdî tenê li nava çar dîwaran nayê dayîn û got: "Divê her kes xwe wekî mamosteyan bihesibîne. Ancax em bi vî awayî dikarin kurdî ji asîmlasyonê xelas bikin."
Li Tirkiyeyê kurd, 21'ê Sibatê Roja Zimanê Zikmakî ya Cîhanê di şert û mercên zext, zorî û polîtîkayên qedexekirinê û asîmlasiyonê de pêşwazî dikin. Li Tirkiyeyê hîn jî ji xeynî tirkî, perwerdehiya bi zimanên din qedexe ye. Her wiha gelek sazî û dezgehên kar û barên xwe bi zimanine din dikin jî tim hedef tên girtin. Nexasim jî piştî hewldana darbeya eskerî ya 15'ê Tîrmeha 2016'an, bi îlankirina Rewşa Awarte re gelek dibistan, komele û enstîtuyên kurdî bi KHK'yan hatin girtin. Piştî qeyûm tayinî şaredariyan hatin kirin jî gelek dibistanên kurdî bêerk hatin hiştin. Yek ji van dibistanan jî li navçeya Rêya Armûşê ya Amedê Dibistana Zimanê Kurdî ya Fatma Tokatê ye.
WÊRAN BÛYE
OAvahiya dibistanê bi biryara meclîsa şaredariyê, di 5'ê Mijdara 2015'an de bi kirê ketibû destê KURDÎ-DER'ê. Piştî dest bi perwerdehiyê kiribû bi sedan xwendekar qeyda xwe çêkiribûn. Lê belê gava di 11'ê Îlona 2016'an de qeyûm tayinî şaredariyê hatibû kirin, deriyê wê hatibû qufilkirin û wekî hincet jî KURDÎ-DER hatibû nîşandan ku bi KHK'ê hatiye girtin. Piştî vê biryarê dibistan bêxwedî hat hiştin û di demeke kurt de wêran bû. Li ser dîwarên wê nivîsên nîjadperestî hatibûn nivîsîn.
Lê belê gava HDP di hilbijartina herêmî ya 2019'an de şaredarî bi dest xistibû, şaredariyê dibistan selihandibû. Berî ku dibistan dest bi perwerdehiya xwe bikira, cardin qeyûm hatibû tayinkirin. Avahiya dibistanê cardin bû bêxweyî ma.
LI MALAN PERWERDEHÎ
Yek ji mamosteyên dibistanê Şevket Acar, anî ziman ku ji ber ku li bajêr yekem dibistan kurdî bû, pir girîng bû. Acar, qeyda zarokekî ya dibistanê bibîr xist û got: "Me sala ewil bi poleke 24 eksan dest pê kir. Paşê eleqe zêde bû û piştî salekê bi sedan xwendekaran qeyda xwe çêkir û pol tje bûn. Tenê ne perwerdehiya ziman, di gelek warî de perwerdehî dihat dayîn. Bandorek baş li zarokan kir. Ji lewra me pîroziya jiyanê û nêzîkbûna ji bo wê jî hîn dikir. Di sala dudoyan de hat girtin û werê wêran bû. Me bi kedeke mezin ew vekir, lê belê gava qeyûm hat û wê girt, me jî mal kirin dibistan. Me perwerdehî domand. Malbat dixwestin zarokên wan bên perwerdekirin."
POLÎTÎKAYA ÎNKARÊ
Acar, anî ziman ku u eleqeya girtina dibistanên kurdî, bi hewldana darbeyê re tune ye, ji lewra bi vê neyta wan a veşarî aşkere bûye. Acar got: "Armanca wan, kurdî pêş nekeve. Hedefa sereke ya qeyûman û KHK'yan zimanê kurdî bû. Girtina dibistanên kurdî, nîşaneya vê ye. Heger gelek bi zimanê xwe biaxive, wê xwedî li çand û dîroka xwe jî derkeve. Girtina dibistanên kurdî, berdewamiya polîtîkayên asîmlasiyon û înkarê ne."
BANGAWAZÎ
Acar, anî ziman ku ji ber ku dibistana wan di vî halî de ye, li ber dikeve. Acar, bilêv kir ku xeyalên xwendekaran nîvco mane, lê belê teqez wê roj bê û zarokên kurd ê li dibistanên xwe mezûn bibin. Acar got: "Bi boneya 21'ê Sibatê Roja Zimanê Zikmakî ya Cîhanê bang li malbatan û gelê kurd dimkim ku kurdî hînî zarokên xwe bikin. Perwerdehiya b kurdî tenê li nava çar dîwaran nayê dayîn. Fabrîke, kuçe, kargeh, çiya û deşt... her der dibistanek û polek e. Divê her kes xwe wekî mamosteyan bihesibîne. Ancax em bi vî awayî dikarin kurdî ji asîmlasyonê xelas bikin."
