İnsan Hakları Derneği (İHD) Van Şubesi, kentte 2019 yılı içerisinde yaşanan hak ihlallerine ilişkin hazırladığı raporu açıkladı. Dernek binasında açıklanan rapora göre; 2019 yıllında kentte bin 657 hak ihlali yaşandı.
'OHAL FİİLİ OLARAK DEVAM EDİYOR'
Hazırlanan rapor öncesi konuşan İHD Şube Başkanı Murat Melet, 2013 ile 2015 yılları arası süren “Barış” sürecinde hak ihlallerinin azaldığına; fakat çatışmaların artmasıyla hak ihlallerinin de arttığına dikkat çekti. Yaşanan hak ihlallerine karşı mücadele verdiklerini belirten Melet, Van Valiliği'nin 2016 yılından beri sürekli uzattığı eylem ve etkinlik yasağını hatırlattı. Kenti “Yasaklar şehri” olarak tanımlayan Melet, “Türkiye’de şuan resmi olarak OHAL olmasa bile maalesef Van’da ve Kürdistan’da fiili olarak OHAL devam etmektedir” dedi.
ADALET BAKANLIĞINA ÇAĞRI
Grup Yorum üyelerinin sürdürdüğü ölüm orucu ve açlık grevlerine değinen Melet, “Grup Yorum üyeleri bir yılla yakındır, açlık grevindeler ve Türkiye’de maalesef bu yönlü bir kamuoyu oluşmamıştır. Adalet Bakanlığı bu açlık grevlerine, hatta ölüm orucuna kulaklarını kapatmış, duymamazlıktan geliyor. Buradan çağırımız şudur. Grup Yorum üyelerinin biran önce taleplerinin yerine getirilmesi ve açlık grevlerine son verilmesidir” diye konuştu.
'İFADE VE ÖRGÜTLENME TEHDİT ALTINDA'
Hazırlanan raporu okuyan İHD MYK üyesi Kasım Kalkan, demokratik hukuk devleti gayesinden giderek uzaklaşan, olabildiğince otoriter bir yönetim şekline dönüşümün gerçekleştiği Türkiye’de, düşünce, ifade ve örgütlenme özgürlüğünün tehdit altında olduğuna işaret etti. Sadece düşüncelerini ifade ettikleri için bugün binlerce siyasetçi, akademisyen, gazeteci ve hükümet politikalarına muhalif insanın tutuklandığını ve ağır cezalara çarptırıldığını hatırlatan Kalkan, "Uzun tutukluluk hali ve verilen maddi-manevi cezalar, siyasi iktidar karşısında muhalefet gösteren toplumsal ve bireysel kimlikleri baskı altına almayı amaçlayan bir cezalandırma aracına dönüşmektedir. Türkiye’de yargının siyasal iktidar tarafından muhalifler üzerinde bir baskı aracı olarak kullanılması ve yargılamalar yapılırken uluslararası standartlardan uzaklaşılmış olduğu açıkça görülmektedir" dedi.
'SAVAŞ VE ÇATIŞMA ORTAMI DEVAM EDİYOR'
Ülkede demokratik yaşamı derinden sarsan, hukuk ve insan haklarına aykırı durumların ortaya çıkmasına neden olan siyasi iktidarın politikaları ve uygulamalarının 2019 yılında da artarak devam ettiğini belirten Kalkan, bölgede devam eden savaş ve çatışma ortamının, başta yaşam hakkı olmak üzere bireysel ve kolektif tüm hakların kullanılmasının önündeki en büyük engel olduğunu vurguladı.
‘İKTİDARIN KEYFİ UYGULAMASIDIR'
Demokrasi ve özgürlüklerin ağır yara aldığı konuların başında seçme ve seçilme hakkına yönelik ve hukukla bağdaşmayan, yasaklayıcı uygulamaların geldiğini söyleyen Kalkan, şöyle devam etti: "31 Mart 2019 tarihinde gerçekleşen yerel seçimlerde belediye başkanı, meclis üyesi ve muhtar seçilenler, KHK ile ihraç edildikleri gerekçesiyle görevlerinden alınmış ya da mazbataları verilmemişti. Seçimlerin sona ermesinden sonra seçilen belediye başkanları ve meclis üyelerinin KHK’li olmaları nedeniyle yerlerine başka adaylara mazbata verilmesi kayyum atamalarının iktidarın keyfi uygulamaları doğrultusunda fiili olarak devam ettiğini göstermektedir. YSK tarafından adaylıkları kabul edilmesine rağmen Tuşba Belebiye seçimini kazanan Yılmaz Berki, Edremit Belediye seçimini kazanan Gülcan Kaçmaz Sayyiğit, Çaldıran Seçimini kazanan Leyla Atsak’a mazbataları verilmemişti. Yaşanan bu fiili kayyum atama durumu adaylar açısından seçilme, seçmenleri açısından da seçme hakkının ihlalini oluşturmaktadır. Bu politik uygulamanın devamı çerçevesinde de ilimizdeki tüm HDP belediyelerine kayyum atandı ve birçok belediye başkanı gözaltına alındı ve tutuklandı."
Ülkede birçok aydın, yazar, insan hakları savunucusunun 2019 yılında cezalar aldığını hatırlatan Kalkan, İHD Van Şube Başkanı Murat Melet'in gözlemci olarak katıldığı barış yürüyüşü nedeniyle 1 yıl 4 ay 20 gün ceza aldığını belirtti.
Bölgede 2019 yılında işkence ve kötü muamele, cezaevlerinde yaşanan ihlaller, toplanma ve gösteri hakkına yönelik yasaklar ve müdahaleler, düşünce ve ifade özgürlüğü, basın özgürlüğü, kadına ve çocuklara yönelik şiddet, ekonomik ve sosyal haklardaki kayıplar gibi pek çok değişik ve kategorik konularda ihlaller yaşandığını dile getiren Kalkan, "Yerel seçimler öncesinde gözaltı ve tutuklamalar bu süreçte hız kazanmış, tespit edebildiğimiz kadarıyla 326 ev baskını gerçekleşmiş 11’i çocuk olmak üzere 435 yurttaş gözaltına alınmış, 74 yurttaş tutuklanmıştır. Hapishanelerde sağlık hakkı, kötü muamele, disiplin soruşturmaları, tecrit etme, haberleşme, iletişim, aile görüşü haklarının kısıtlanması gibi ihlaller tespit edilmiştir. Hapishanelerdeki mahpusların mektup aracılığıyla ya da yakınlarının şubemize bizzat yaptıkları başvurularda, tek kişilik hücrelerde tecrit etme, kelepçeli tedavi, hastane ve revire çıkarılmama gibi mağduriyetler olduğunu ifade etmişlerdir. Özellikle de sağlık hakkı ihlalinin bu süreçte yoğun bir şikâyet konusu olduğunu, Hapishanelerde kişiye özgü uygulamaların, insan hakları anlayışı ve insancıl hukukla bağdaşmayan bir durum haline geldiğini ifade etmek istiyoruz" diye konuştu.
Kalkan, Van'da bir yıl içinde tespit edilen bin 657 hak ihlalini şöyle sıraladı:
"* Yaşamını yitiren sığınmacı ve göçmenler: 35
* Silahlı çatışmalarda yaşamını yitiren örgüt militanı: 5
* Sınır hatlarından yaşanan ölüm ve yaralanmalar: 35 ölü 92 yaralı
* Aile içi şiddete uğrayan kadınlar: 1 kadın (annesi tarafından boğularak) öldürülmüştür.
* Aile içi şiddete maruz kalan çocuklar: 1 (torununa cinsel saldırıda bulunan kişi mahkeme tarafından serbest bırakıldı)
* Toplumsal alanda istismara uğrayan çocuklar: 2
* Erkek intiharı: 2
* Kadın intiharı: 4 kadın bu süreçte ölü bulunmuştur.
* Cezaevinde işkence ve kötü muamele: 6
* Gözaltı Yerleri Dışında İşkence ve Kötü Muamele : 1 (Mehmet Y. adında bir yurttaş (üniversite öğrencisi) derneğimize başvurarak 3 polis tarafından darp edildiğini ve kötü sözlere maruz kaldığını belirtmiştir.)
* Gözaltında işkence ve kötü muamele: 15
* Gözaltına alınanlar: 435
* Tutuklananlar: 74
* Ev baskınları: 326
* Gözaltına alınan sığınmacı ve göçmenler: 548
* Yasaklanan etkinlik ve gösteriler Valilik kararıyla gösteri ve yürüyüşler yasaklanmıştır.
* Düşüncelerini ifade edenlere karşı açılan davalar: 6 kişi (Van Cumhuriyet Başsavcılığı, HDP Eş Genel Başkanı ve Van Milletvekili Sezai Temelli hakkında da 19 Aralık 2018'de Van’daki bir etkinlikte yaptığı konuşma nedeniyle 'terör örgütü propagandası yapmak' ve 'Türk milletini, Türkiye Cumhuriyeti Devletini, devletin kurum ve organlarını aşağılama' suçlarından soruşturma başlatmıştır.)
* Cezaevinde sevk uygulamaları: 4 (Tutuklanan İpekyolu belediye başkanı Azim Yacan ,Şehzade Kurt , Erciş belediye başkanı Yıldız Çetin ve derneğimize ailesi aracılığıyla başvuran bir yurttaş başka hapishanelere sevk edilmişlerdir.)
* Cezaevinde sağlık hakkı ihlali: 5 (derneğimize şahsi başvuru yapılmıştır.)
* Sağlık hakkı ihlali: 1
* Aile görüşü engellenenler: 1
* Tecrit ve izolasyon: 4 ( derneğimize şahsi başvuru yapılmıştır.)
* Haberleşme v.b hakları engellenenler: 1
* İşten çıkarılanlar: 22 kişi"
