Özgürlük İçin Hukukçular Derneği (ÖHD) Van Şubesi ve Van Barosu Cezaevi Komisyonu, koronavirüs (Kovid-19) tehdidi nedeniyle risk oluşturan Van’da bulunan Yüksek Güvenlikli, T, F ve M tipi cezaevlerine yaptıkları ziyarete ilişkin hazırladıkları raporu kamuoyuna açıkladı. Raporda, ziyaretler neticesinde gözlem ve incelemeler paylaşıldı.
Raporda, koronavirüs salgının yayılması ardından görüşmelerin kısıtlanması nedeniyle iki hafta sonra cezaevlerine ziyaret gerçekleştirildiği belirtildi.
Raporda, ziyaret kapsamında tutuklularla yapılan görüşmeler sonucunda elde edilen gözlem ve incelemeler şöyle sıralandı:
* Genel itibariyle cezaevi idareleri tarafından mahpuslara sadece maske verildiği, bunun dışında dezenfektan, eldiven, temizlik malzemesi gibi malzemelerin verilmediği, kantinde satılan maske ve temizlik malzemelerinin fiyatlarının yüksek olduğu, mahpusların dezenfektan ihtiyaçlarını kantinden kendi imkanlarıyla fiyatını ödemeleri durumunda dahi karşılayamadıkları,
* Hasta, yaşlı ve çocuklu mahpuslar için durumlarına özgü herhangi bir önlem alınmadığı,
* Koğuşların yaklaşık olarak haftada bir defa dezenfekte edildiği,
* Elektrik ve su kullanımlarının, temel gıda ihtiyaçlarının mahpuslara ücretsiz sağlanmadığı, sadece sıcak su kullanımının daha önce sınırlı miktarda iken şimdi kotasız hale getirildiği,
* Mahpusların aile görüşlerinde ve sosyal faaliyetlerinde getirilen kısıtlamaların halen devam ettiği, telefon ile görüş haklarının haftada 10 dakikadan 20 dakikaya çıkarıldığı ancak bu 20 dakikalık görüş hakkının da hafta sonu tek seferde gerçekleştirildiği,
* Ayrıca mahpusların telefon görüşmesi için odalardan çıkarıldıklarında kendilerine elle üst araması yapıldığı,
* Mahpusların dışardan gelen eşya ve kitaplarının kendilerine verilmediği,
* Mahpusların sağlık hakkına erişimlerinin sınırlandırıldığı, çok acil durumlar dışında revire götürülmedikleri,
* Hastaneye götürülmek durumunda olan mahpusların hastane dönüşü 14 gün süresince tekli odalara alındıkları,
* Cezaevlerinde gerçekleştirilen sayım ve aramaların normal seyrinde devam ettiği ancak görevli personelin maske kullandığı,
* Cezaevi girişlerinde ateş ölçümleri, zorunlu maske uygulaması ve dezenfektan uygulamasının olduğu,
* Avukat görüşlerinde de girişte söz konusu tedbirlerin alındığı ve avukat görüşlerinin kapalı görüş usulüne göre yapıldığı, bunun yanı sıra Adalet Bakanlığı'ndan gelen genelge doğrultusunda acil durumlar hariç olmak üzere avukat görüşlerinin sınırlandırıldığı,
* Mahpusların Van F Tipi cezaevinde avukat görüşüne eldiven ve maskeli gelirken, Van T Tipi, Van M Tipi ve Van Yüksek Güvenlikli cezaevlerinde eldivensiz ve maskesiz geldikleri,
* Ayrıca Van M Tipi Cezaevi’nde infaz yasasının Meclis gündemine alındığı 31 Mart’ta bir protesto gerçekleştirildiği ancak herhangi bir yaralanma ve ölüm olayının yaşanmadığı, protesto tarihi sonrasında birçok koğuşun 3 gün idareden yemek almayarak, süreli açlık grevi eylemi yaptığı ancak şu an hali hazırda devam eden açlık grevi eyleminin olmadığı,
* Cezaevlerinde dışardan girişlere ilişkin alınan tedbirlerin arttırıldığı, cezaevi içerisinde mahpusların kaldığı bölümde görev yapan personel ile x-ray ve dışında görev yapan personelin birbirinden ayrıldığı, personel geçişinin engellendiği, mahpusların kaldığı bölümlerde görev yapan personelin izole edilerek mesai saati dışında da aile ve sosyal temaslarının sınırlandırıldığı, ancak mesai saati dışında gerçekleştirilen sınırlamaların nasıl denetlendiği ile ilgili tarafımızca herhangi bilgi edinilemediği,
* Bütün infaz koruma memurlarının maske takmasının zorunlu kılındığı ancak ziyaret kabuldeki memurlar, x-raydeki askerler de dahil olmak üzere cezaevinde görev yapan tüm personelin sürekli yan yana ve temas halinde olduğu hususları tarafımızca gözlemlenmiş ve tespit edilmiştir.
* Hali hazırda ziyaret gerçekleştirmiş olduğumuz cezaevlerinde, Covid-19 salgını ile ilgili birtakım önlemler alınmıştır, ancak bu önlemler yeterli değildir. Doluluk oranlarının fazlalığı, hijyen imkanlarından, koruyucu malzemelerden yoksunluk, sağlık ve tedavi imkanlarına erişememe sebebiyle mahpusların yaşam hakları büyük bir risk altındadır. Meclis Komisyonu’ndan geçen ayrımcı, Anayasa ve Türkiye’nin taraf olduğu Uluslararası Sözleşmelerde yer alan Eşitlik ilkesi ve Ayrımcılık Yasağı gibi birçok ilkenin ihlali sonucunu doğuracak infaz yasası da bu riski kat be kat arttırmaktadır. Bu ayrımcı yaklaşım terk edilerek tüm mahpusların yaşam haklarını koruyacak uygulamalar ile öncelikle hasta, yaşlı ve çocuklu mahpusların tahliyesi ve tüm mahpusları kapsayacak eşit ve adil bir infaz değişikliği gerçekleştirilmelidir. ÖHD Van Şubesi ve Van Barosu Cezaevi Komisyonu olarak Covid-19 salgını dolayısıyla tüm mahpusların sağlık ve yaşam hakları kapsamında cezaevlerinde alınan ve alınacak tedbirlerin, yasalar ve uluslararası sözleşmeler ışığında tüm hukuki sürecin takipçisi olacağımızı kamuoyuna saygıyla bildiririz.”
