Van Valiliği, 15 Temmuz askeri kalkışmanın ardından ilan edilen Olağanüstü Hal'i (OHAL) gerekçe göstererek, 21 Kasım 2016 tarihinden bu yana 15 günde bir düzenli olarak kentteki tüm eylem ve etkinlikleri yasaklıyor. Kentte bulunan muhalif parti ve derneklerin eylem, etkinlik, stant açmasına ve pankart asmasına izin verilmezken, pandemi süreci dahil AKP’nin il, ilçe ve kadın kolları her türlü eyle ve etkinliği istediği yer ve zamanda düzenleyebiliyor. Halkların Demokratik Partisi (HDP) Hukuk ve İnsan Hakları Komisyonundan Sorumlu Eş Genel Başkan Yardımcısı Ümit Dede, “Bir taraftan Van Sulh Ceza Mahkemesi Valiliğin yasak kararının hukuka aykırı olduğunu söylüyor. Diğer taraftan yasaklara karşı açılan davaları Van İdari mahkemeleri tarafından reddediliyor” dedi.
KENTLE ALAKASI YOK
Valilik yasağının hukuki bir boyutunun olmadığına değinen Dede, Van Barosu’nun bu konuya ilişkin açtığı 18 ayrı dava olduğunu hatırlatarak HDP’nin hukuk komisyonu olarak bu yasaklama kararının iptaline ilişkin bir dava açtıklarını söyledi. Baronun açtığı davaların tamamının İdare Mahkemesi tarafından reddedildiğini hatırlatan Dede, “Mahkeme kararının hukuka uygun olduğunu kabul etmek kesinlikle mümkün değil. Biliyorsunuz Valilik bu yasaklama kararlarının dayanağı olarak 5441 sayılı yasanın 11 C maddesi ne dayadığını belirtiyor. Ama ilgili maddede belirtilen şu eğer ciddi bir tehlike öngörülen emarelerin belirtileri varsa Valilik tarafından 15 günlük bir yasaklama kararı alınabilir. Fakat valiliğin verdiği kararlarda ileri sürülen gerekçelerin hiçbiri Van ili ile ilgili değil. Yani İzmir'de Diyarbakır'la ilgili olan ya da Van'da varlığı hiçbir şekilde tespit edilememiş bir kısım örgütlerin açıklamaları ya da işte çağrıları üzerinden yasaklama kararı veriyor. Valiliğe verilen bu yetki sınırsız değil. Hem zamansal anlamda sınırlandırılmış 15 günde sınırlandırılmış hem de mekansal olarak sınırlandırılmış bir yetkidir” diye konuştu.
SİSTEMİN YEREL YANSIMASI
Dede, mahkemelerin, yürütmenin yaptığı işlem ve eylemleri denetleyen değil, onaylayan bir makam haline geldiğine dikkati çekerek, bu kararların ileriki aşamalarda Bölge İstinaf, Danıştay ve Anayasa Mahkemesi boyutuyla iptal edileceğinden kuşkularının olmadığını söyledi. Yasağının bir diğer boyutunun siyasi olduğunu vurgulayan Dede, şöyle devam etti: “Ülkemiz Cumhurbaşkanlığı sistemiyle yönetiliyor. Ülkeyi yöneten Cumhurbaşkanı ayrıca bir partinin genel başkanlığını yapıyor. Bir siyasi partinin başkanı Cumhurbaşkanı yani dolayısıyla parti devleti olma gibi bir durumuyla fiilen karşı karşıyayız. Cumhurbaşkanı kararnameleriyle valiler atanıyor. Dolayısıyla valiler, kendileri atayan Cumhurbaşkanın mensup olduğu siyasi partinin sanki il başkanıymış gibi hareket ediyor. Çünkü bunun Van’da biz örneğini gördük. Biliyorsunuz AKP'nin Van'da gerçekleştirmek istediği yürüyüşlerde eylemlerde etkinliklerde stant açma girişimleri de Valilik tarafından yasaklanmıyor. Herhangi bir yasaklama uygulanmıyor. Ancak HDP ya da bir başka siyasi partinin ya da derneğin yapmak istediği açıklamalar engelleniyor. Dolayısıyla Cumhurbaşkanlığı sisteminin aslında yerel boyutuyla bir yansıması ile karşı karşıyayız” dedi.
HER MAHKEMEDEN FARKLI KARAR
Dede, 2019 yılında cezaevlerinde yapılan açlık grevlerine dikkati çekmek için yapılan eylem etkinliklerde Valilik yasağına uyulmadığı gerekçesiyle partili üye ve yöneticilerine para cezaların kesildiğini anımsattı. Kesilen idari para cezalarına yapılan itirazların Sulh Ceza Hakimliği tarafından hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle iptal edildiğini belirten Dede, “Valiliğin bu yasak kararının mahkeme tarafından hukuka nasıl aykırı olduğu da kanıtlanmış oldu. Van Sulh Ceza Hakimliği de dolaylı olarak Valiliğin bu yasaklama kararını karşı dolaylı bir iptal kararı verdi. Gerekçesi de, Valiliğin yasak kararının hukuka aykırı olduğu dolayısıyla kesilen idari para cezasının da hukuka aykırı olduğu tespit edildi. Bir taraftan Van Sulh Ceza Mahkemesi Valiliğin yasak kararının hukuka aykırı olduğunu söylüyor. Diğer taraftan Van İdari Mahkemeleri bu güne kadar bu davaları reddediyor” diye belirtti.
