Yeni bir "başlangıç" ile geride bırakılan 2020 yılı, dünyayı etkisi altına almayı sürdürüp, şu ana dek 1.8 milyon insanın yaşamını sonlandıran Kovid-19 salgınının ağır örtüsü altında geçti. İnsanlığı tehdit eden bu tehlikeli salgın koşullarında politik-askeri gücü elinde bulunduranların izledikleri siyaset, ekonomiden sosyal yaşama değin aldıkları veya almadıkları kararlar ile bunların yol açtığı sonuçlar, kapitalizm gerçekliğinin bu kısa zaman dilimi içerisinde birçok insan tarafından anlaşılmasına yetti. Altında felsefi-ideolojik bir kavganın yattığı kapitalist modernite krizi, adım atılmak üzere olunan yeni yılda insanlığı kaçınılmaz yol ayrımına daha da yakınlaştırdı.
Kapitalist modernitenin yaşadığı sistemsel sıkışmışlığı aşmak için giriştiği 3'üncü Dünya Savaşı'nın ana merkezi ise Ortadoğu coğrafyası. Bugün eskisi gibi artık çok dillendirilmese de Büyük Ortadoğu Projesi (BOP) ile yeni yüzyılın başından itibaren Ortadoğu’yu dizayn etmeye yeltenen küresel güçler, bu projenin temel ayaklarından biri olarak rol verdikleri Türkiye’de, destekleyip iktidara taşıdıkları AKP ve lideri Tayyip Erdoğan’ı, “ılımlı İslam” elbisesi içerisinde bir model olarak sundu. Devamında atılan adımlarla gelen "Arap Baharı" sürecinde kendisine verilen misyonu unutan AKP, kapıldığı Osmanlıcılık hayalleriyle duvara toslasa da bugün hala bu küresel güçlerin aparatı rolünde.
Yerel işbirlikçiler eliyle Ortadoğu’nun ekonomik zenginliklerini sömürerek, hegemonyalarını sürdürmek isteyen bu güçlerin hedefe koydukları ülke bugün İran. Büyük resimde bu ülkeye dönük başlatılan kuşatmada taraf olmayı reddeden demokratik, ekolojik, kadın özgürlükçü toplum paradigmasını savunan Kürtler ise Türkiye eliyle hizaya çekilmek isteniyor.
Kutuplaştıran siyaset anlayışına karşı katılımcı bir demokrasi ekseninde Ortadoğu halklarını bir araya getirip, özgürlük değerlerini yükseltmeyi tercih eden Kürtler ve temsil ettikleri demokratik modernite anlayışı, geride kalan yılda kirli politikalarla teslim alınmak istendi. Bunun uygulamaları ise, PKK Lideri Abdullah Öcalan’a yönelik derinleştirilen tecrit, dayatılan savaş, bileklerine kelepçe vurulan siyasetçiler, kayyımlarla gasp edilen iradeleri, coğrafyalarına dönük talan, ırkçı saldırılar, idamlar, ambargolar, işgaller, dillerine dönük yasak ve fiiliyata bürünen tecavüzler oldu. 2020’de Kürtlerin kazanımlarını tasfiye ve buna direnen politik hamleleri Mezopotamya Ajansı’ndan (MA) Ömer Çelik derledi.
GIRÊ SPÎ VE SERÊKANIYÊ KONSEPTİ DEVREDE
Her şeye rağmen “direnişi” elden bırakmayan Kürtlere dönük devreye konulan çok yönlü yeni saldırı konseptinin başlangıcı Kuzey ve Doğu Suriye’ye yönelik askeri işgal operasyonu oldu. ABD ve Rusya, tıpkı Ocak 2018'de Efrin’de olduğu 9 Ekim 2019’da Girê Spî ve Serêkaniyê’ye yönelik operasyon yapan Türkiye’nin önünü açtı.
‘ULUSAL BİRLİK’ ARAYIŞI
Kendisini bu şekilde gösteren tehditler karşısında Kürt güçler, mevcut kazanımlarını korumak ve büyümek için ulusal birliklerini güçlendirme yolunu esas aldı. Bu amaçla Türkiye’de, 8 Kürt partisi, yerel seçim döneminde oluşturdukları "Kürdistani İttifak Çalışmasını" yol haritasını belirlemek üzere 18 Ocak’ta Diyarbakır’da toplandı. Kuzey ve Doğu Suriye’de ise, aynı amaçla görüşmelere başlanan Kürt Ulusal Konseyi (ENKS), Kobanê’de büro açtı.
Yine Stockholm'de düzenlenen konserde bir araya gelen aralarında Şivan Perwer, Xelîl Xemgîn, Nasir Rezazî ve Nejmeddîn Xulamî’nin de bulunduğu isimler, şarkılarını Kürt ulusal birliğinin sağlanması için seslendirdi.
ÖCALAN'DAN ‘ÜÇÜNCÜ AYAK’ TAVSİYESİ
Bu dönemde, 7 Ağustos 2019 tarihinde izin verilen son avukat görüşmesinin ardından tecrit politikası uygulanarak ne avukatları ne de ailesiyle görüştürülmeyen Öcalan’ın tutulduğu İmralı Adası’nda 27 Şubat günü çıkan bir yangın, tüm dikkatleri buraya çevirdi. Ortadoğu’nun içerisinde bulunduğu koşullardan hareketle metaforik bir anlam kazanan bu yangın sonrası Kürt kamuoyunda büyüyen kaygılar üzerine aileler 2 Mart’ta İmralı’ya götürüldü. Bu görüşmede Ortadoğu, özellikle de Suriye'de yaşanan gelişmeler ve Kürt sorununun çözümüne ilişkin kapsamlı değerlendirmelerde bulunan Öcalan, iki ayaklı masa benzetmesinde bulunduğu Türkiye siyasetinde HDP’ye “üçüncü ayak” olması tavsiyesinde bulundu.
NEWROZ EVLERDE KUTLANDI
Baharın müjdeleyicisi olmasının yanı sıra Kürtler ve diğer Ortadoğu halkları için direniş ve özgürlüğün simgesi olan Newroz, bu yıl pandemi nedeniyle kitlesel kutlanmadı. Ancak insanlar yaşadıkları sokaklarda, evlerin balkonlarında yaktıkları ateşlerle Newroz’u kutlamaktan geri durmadı.
KAYYIM ATAMALARI SALGIN DİNLEMEDİ
Kürt sorununa dair izlenen çözümsüzlük politikasının bir adımı olarak başvurulan kayyım atamalarına ise salgın koşullarında bile devam edildi. 23 Mart’ta Batman; Bitlis’in Güroymak; Diyarbakır’ın Eğil, Ergani, Silvan ve Lice; Iğdır’ın Halfeli ve Siirt’in Gökçebağ belediyelerine kayyımlar atanarak, halk iradesi gasp edildi. Kayyımların belediye binalarına Erdoğan fotoğrafları asıp, belediye hoparlörlerinden İstiklal Marşı çalması da bunun açık örneğini oluşturdu. Bu atamalarla 31 Mart 2019’da yapılan yerel seçimlerin üzerinden daha bir yıl geçmeden HDP’nin kazandığı 65 belediyeden 40’na kayyım atanmış oldu.
ZÎNÎ WERTÊ’DE YAŞANANLAR
Newroz’la birlikte büyüyen birlik ve beraberlik ruhuna gölge düşüren ise, Nisan ayı ortalarında yaşanan bir gelişme oldu. Bir yandan Türkiye’nin askeri operasyonlarına devam ettiği Federe Kürdistan Bölgesi’nde, YNK’nin kontrol alanında yer alan Zînî Wertê’ye KDP tarafından bir peşmerge gücü kaydırıldı. Hemen akabinde Türkiye'ye ait savaş uçaklarının 15 Nisan günü yaptığı bombardımanında 3 HPG'li hayatını kaybetti. Kürt kamuoyunda tepkilere neden olan bu adım üzerine açıklama yapmak zorunda kalan Federe Kürdistan Bölgesi Hükümeti, askeri yığınağın koronavirüsle mücadele çerçevesinde İran sınırından gelen kaçakları engellemek amacıyla yapıldığını öne sürdü. Ancak bölgenin İran sınırına yaklaşık 30-40 kilometre uzaklıkta olması bu açıklamayı inandırıcı kılmadı.
Türkiye’nin sayısını günden güne arttırdığı üslere ve fiili işgale dönüşen operasyonlarına karşı çıkmayan KDP yönetiminin asıl niyetini, Zînî Wertê olayının devamında attığı kimi adımlar ve yapılan açıklamalar gösterdi.
ÖCALAN’DAN BİRLİK MESAJI
Kürt güçler arasında çakılacak bir kıvılcımın yol açabileceği sonuçlara dair uyarı yine Öcalan’dan geldi. Salgın dolayısıyla oluşan kaygılar üzerine tutulduğu İmralı’da 21 yıl sonra ilk kez ailesiyle telefonda görüşebilen Öcalan, uyarılarda bulunduğu PKK, KDP ve YNK’ye, geçmiş acı tecrübeler nedeniyle Kürtlerin bu yüzyılda ihtiyaç duyduğu şeyin, birlik ve beraberlik olduğunu hatırlattı.
MECLİS KÜRTÇE'Yİ KABUL ETMEDİ
Bir yandan KDP’nin eklemlendiği askeri-siyasi adımlarla çözümsüzlük politikası derinleştirilirken, içeride kayyım atamaları devam etti. 15 Mayıs’ta HDP’li Iğdır, Siirt, Kurtalan, Baykan ve Altınova belediyelerinin eklenmesiyli kayyım atanan belediye sayısı 45’e yükseldi. Bu tarihin Kürt Dili Bayramı olması dolayısıyla, aynı gün HDP milletvekillerinin Meclis’e sundukları önerge ve kanun teklifi de, “Kürtçe” olduğu gerekçesiyle kabul edilmedi.
MİLLETVEKİLLİKLERİ DÜŞÜRÜLDÜ
Saldırılar, baskılar ve yasaklar karşısında geri adım atmayan Kürt siyasi güçleri ve partiler, Kuzey ve Doğu Suriye’de 19 Mayıs “Kürt Ulusal Birliği Partileri” adıyla bir oluşum kurdu. HDP ise, 1 Haziran’da başlattığı “Demokratik Mücadele Programı" kapsamında tüm demokratik ve toplumsal muhalefet güçlerine bir araya gelme çağrısı içeren 9 maddelik bir tutum belgesi açıkladı. Bu ihtiyaç kendisini 4 Haziran günü HDP milletvekilleri Leyla Güven ve Musa Farisoğulları ile CHP Milletvekili Enis Berberoğlu’nun milletvekillikleri düşürülmesi kararıyle gösterdi. Kararla birlikte haklarındaki davalardan dolayı tutuklanan üç isimden Güven ve Berberoğlu, bir süre sonra serbest bırakılırken, Farisoğulları hala cezaevinde.
ANKARA’YA İKİ KOLDAN YÜRÜYÜŞ
Milletvekilliklerinin düşürülmesi üzerine HDP, 15 Haziran’da Hakkari ve Edirne olmak üzere iki koldan Ankara’ya “Demokrasi Yürüyüşü” başlattı. İktidar, valilikler eliyle yürüyüş güzergahında bulunan kentlere giriş-çıkışlara kısıtlama getirilip, eylem ve etkinleri yasakladı.
Bu yürüyüş devam ederken, Kuzey ve Doğu Suriye’de önemli bir anlaşmaya varıldı. 17 Haziran günü Kürt Ulusal Birliği Partileri ve ENKS, ulusal birlik konusunda yürütülen diyalogların ilk aşamasının tamamlandığını ve 2014 tarihli Dihok Anlaşması maddelerinin temel olarak kabul edildiğini duyurdu. Taraflarca yapılan ortak açıklamada, “Daha büyük bir anlaşma ile tüm Suriye halkları ve Kürt halkının menfaatlerini koruyacak pratik ortaklığın tarihi adımı olmuştur” denildi.
Aynı gün Türkiye’ye ait savaş uçakları KDP’nin ambargo uyguladığı Mahmur Kampı, Şengal ve Kandil’i eş zamanlı bombaladı. Bu saldırılar sonraki günlerde Şeladizê, Süleymaniye kentine bağlı Şarbajer, Amediye’nin Bamernê kırsalında yönelik hava saldırılarıyla devam etti. Bu saldırılardan dolayı Federe Kürdistan Bölgesi’nde başlatılan kampanyayla Türkiye’nin bölge topraklarından çıkması için 50 bin imza toplandı.
DTK’YE MÜHÜR
Toplumsal muhalefeti bir araya getirmek amacıyla Ankara yürüyen HDP, yine Eylül ayına kadar devam edecek “Demokrasi Buluşmaları” organize etme kararı aldı. Demokrasi güçlerinin yan yana gelmesinin önüne geçmeye çalışan AKP’nin başvurduğu yol ise, sivil siyaseti tasfiye etmenin amaçlandığı operasyonlar oldu. 26 Haziran günü Diyarbakır’da düzenlenen operasyonda çok sayıda siyasetçi gözaltına alınıp, bölgenin en büyük sivil toplum örgütlemesi olan Demokratik Toplum Kongresi’nin (DTK) kapısına mühür vuruldu. Bir dönem yeni anayasa konusunda Meclis’in görüş ve önerilerini aldığı DTK’yi kriminalize etmeye çalışan iktidar aklı, sonraki aylarda bu yönlü adımlarını sürdürdü.
'KÜRT DÜŞMANLIĞI RAPORU'
HDP'nin 15 Temmuz’da açıkladığı “Kürt Düşmanlığı Raporu"'na göre; pandeminin etkili olduğu 11 Mart-30 Haziran tarihleri arasında Kürt illerinde ya da Kürt kimliği nedeniyle saldırıya uğrayarak, şüpheli şekilde bulduğu cismin patlaması, kurşun isabet etmesi, askeri operasyonlar gibi sebeplerle 6'sı çocuk 15 sivil hayatını kaybetti. Aralarında hak savunucuları, gazeteciler, siyasetçiler, sağlık emekçilerinin de bulunduğu 384 kişi gözaltına alındı, 93 kişi tutuklandı. 84 kişi işkence ve kötü muameleye maruz kaldı. 14 HDP'li belediyeye kayyım atandı. En az 13 mezarlık defalarca tahrip edildi. HDP'li milletvekilleri hakkında 84 fezleke hazırlandı.
101 AKSAÇLI VE 404 YURTTAŞ
AKP Hükümeti’nin pandeminin bile önüne geçemediği baskı ve şiddet politikalarına karşı farklı siyasal çizgi ve geleneklerden gelen “101 Aksaçlı” ortak bir bildiri yayımladı. 21 Temmuz günü paylaşılan bu metinle, Türkiye’nin içinde bulunduğu kötü koşullara dikkat çekilerek, tüm toplumsal kesimlere gecikmeksizin demokrasi ittifakında buluşma çağrısı yapıldı. Bu bildiriye sonrasında aralarında sanatçı, yazar, gazeteci, emekli, eğitmen ve müzisyenlerin de olduğu “404 Yurttaş” destek verdi.
TALAN, TACİZ, TECAVÜZ
Toplumsal tabanın "yan yana gelmesi" çağrısı yaptığı muhalefetin bu cesareti gösteremediği yaz ayları boyunca hem sınır içinde hem de sınır dışında kapsamlı operasyonlar yürütüldü. Bu operasyonlarda her iki taraftan yaşanan can kayıplarının yanı sıra bölge coğrafyasını alevler sardı. Operasyonların yapıldığı kırsal alanlarda yüzlerce hektarlık ormanlık alan küle döndü, mezarlıklar dahi alevlerin arasında kaldı.
Çok yönlü izlenen savaş politikalarının bir boyutu ise, Kürt kadınlarına yönelik taciz ve tecavüzler oldu. Munzur Üniversitesi öğrencisi Gülistan Doku’nun (21), 5 Ocak’ta aniden ortadan kaybolmasıyla ilgili şüpheler babası polis olan erkek arkadaşı Zaynal Abarok'un üzerindeyken, Temmuz ayı ortasında Şırnak’ta yaşayan 13 yaşındaki kız çocuğu bir uzman çavuşun cinsel saldırısına maruz kaldı.
Bölgede görev yapan kolluk birimlerinin karıştığı tecavüz olaylarından bir diğeri ise, Batman’ın Beşiri ilçesinde uzman çavuş Musa Orhan’ın tecavüzüne maruz kalan İpek Er’in intiharı oldu. Tepkiler üzerine ancak hakkında tutuklama kararı verilen uzman çavuş, bir hafta geçmeden serbest bırakıldı. Sonraki haftalarda bu kez Batman’ın Gercüş ilçesinde 15 yaşındaki bir çocuğunun aralarında kimi kamu görevlilerinin de olduğu kişilerin tecavüzüne uğradığı ortaya çıktı.
‘BARIŞ’ ÇAĞRISINA VERİLEN YANIT
HDP, bir yüzü tecavüzlerle kendisini gösteren savaşın son bulması için 1 Eylül Dünya Barış Günü öncesinde "Barışı Çağrı Deklarasyonu" açıkladı. Bu çağrıya verilen yanıt, İmralı’da tecridin sürdürülmesi ile Kürt siyasetçilere dönük gözaltı ve tutuklamalar oldu. Türkiye’de Kürt sorunu özelinde barış koşullarının oluşması için taşıdığı rol yadsınamayacak olan PKK Lideri Öcalan’a o zamana dek gerekçesiz bir şekilde uygulanan görüşme yasağına yasal kılıf giydirilip, 23 Eylül’de 6 aylık görüş yasağı getirildi.
KOBANÊ SORUŞTURMASI
Hemen akabinde ise 6-8 Ekim 2014 tarihleri arasında düzenlenen Kobanê eylemlerine ilişkin başlatılan soruşturma ile HDP’nin o dönemki Merkez Yürütme Kurulu (MYK) üyeleri 25 Eylül’de gözaltına alındı. Hakkında gözaltı kararı çıkarılan 82 isimden aralarında Kars Belediye Eşbaşkanı Ayhan Bilgen, eski milletvekili Ayla Akat Ata’nın da bulunduğu 17 isim çıkarıldıkları mahkemece tutuklandı. DAİŞ’in Kobanê’ye yönelik saldırısı ve Tayyip Erdoğan’ın yine Kobanê’ye dönük “Düştü düşecek” sözlerinin tahrik edip sokaklara döktüğü halkı evlerine döndüren, Öcalan'ın yaptığı çağrı ve HDP’lilerin çabaları olmuştu. Buna rağmen iktidar tarafından bir “cadı avı”na dönüştürülen soruşturma, Selahattin Demirtaş, Figen Yüksekdağ, Sebahat Tuncel, Aysel Tuğluk ve Gültan Kışanak gibi bir kısmı zaten cezaevinde bulunan siyasilere kadar uzanıp, tutuklananların sayısı 27’ye yükseldi.
BAŞLATILAN ÜÇ KAMPANYA
Hem tecrit hem de aralıksız süren siyasi soykırım operasyonlarına, Kürt siyaseti üç kampanyayla yanıt verdi. Tevgera Jinên Azad (TJA-Özgür Kadın Hareketi) tarafından 15 Eylül’de başlatılan “Kendimizi savunuyoruz (Em xwe diparêzin)” kampanyasının ardından DTK, TJA, DBP ve HDP, “Birliği kuralım, tecridi kıralım, özgürlüğü sağlayalım”, gençlik örgütleri ise “Harekete geç” kampanyalarını başlattı.
ŞENGAL ANLAŞMASI
Ulusal birliğin sağlanması konusunda yapılan çağrılar ve büyüyen beklentilere rağmen karşılaşılan sonuç farklı oldu. Kuzey ve Doğu Suriye’de, PYNK ile ENKS arasında başlayan görüşmeler, Türkiye ve diğer kimi güçlerin yönlendirdiği ENKS’nin tutumu dolayısıyla tıkandı. Bir diğer gelişme, Federe Kürdistan Bölge Hükümeti ile Irak merkezi hükümeti arasında 9 Ekim’de imzalanan "Şengal anlaşması" oldu. KDP yönetimi, bu anlaşmanın altına attığı imzayla daha önce DAİŞ saldırıları karşısında korumasız bıraktığı Êzidîlerin oluşturduğu siyasi ve askeri kurumlaşmaları ortadan kaldırmaya girişti. Anlaşmayı kabul etmeyen Şangal halkı, haftalardır eylem hâlinde.
Zînî Wertê’nin ardından varılan Şengal anlaşmasıyla büyüyen gerilim, KDP’nin sonraki haftalarda Garê ve Metîna bölgelerine güç kaydırması ve yapılan açıklamalarla tehlikeli bir noktaya evrildi. Oluşan çatışma riskinin önüne geçmek için acil olarak toplanan Kürt Ulusal Kongresi (KNK), Federe Kürdistan Bölgesi’nde bulunan siyasi parti ve sivil toplum örgütleriyle temasa geçti. Bu temaslar sonucunda çatışma riski şimdilik kalkmış olsa da, Mahmur Kampı'na yönelik ambargosunu sürdürüp, Şengal anlaşmasında ısrar eden KDP’nin izlediği politikada bir değişiklik işareti yok.
Bir yandan Kürt kamuoyundaki ulusal birlik beklentilerinin altını oyan bu gelişmeler yaşlanırken, Kürdistani Seçim İttifakı'nda yer alan partiler 24 Ekim’de Diyarbakır’da toplandı. Toplantı sonucunda kurulan platformun kalıcı hale getirilmesinin kararlaştırıldığı ifade edildi.
CEZAEVLERİNDE AÇLIK GREVİ
Cezaevlerindeki bulunan PKK ve PAJK’lı tutuklular ise, Öcalan’a uygulanan tecrit ve cezaevlerinde artarak devam eden hak ihlallerine karşı 27 Kasım’da süreli ve dönüşümlü olarak açlık grevine başladı. Bu eylem bir ayını geride bıraktı.
LEYLA GÜVEN CEZAEVİNE KONULDU
Yılın son ayında Kürt siyasetçilere yönelik baskı, DTK Eşbaşkanı Leyla Güven’in tutuklanmasıyla devam etti. Güven, DTK Eşbaşkanı sıfatıyla yürüttüğü siyasi faaliyetleri ve yaptığı konuşmalar nedeniyle hakkında açılan davada 22 Aralık günü "örgüt üyesi olmak" ve "örgüt propagandası yapmak" iddiasıyla 22 yıl 3 ay hapis cezası verilerek, cezaevine konuldu.
AİHM: KÜRT SİYASETÇİLER REHİNE
AKP’nin Kürt siyasetçileri “rehine” olarak tutuklandığının kanıtı ise aynı gün Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) Büyük Daresi’nin Selahattin Demirtaş’a dair verdiği karar oldu. Mahkeme, 22 Aralık'ta "tahliye" edilmesi kararı verdiği Demirtaş şahsında tutuklu Kürt siyasetçilerin siyasi saiklerle tutuklandığını AKP Hükümeti’nin önüne serdi. Fakat bu karar daha Türkiye yargısı tarafından değerlendirilmeden Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ve diğer bazı hükümet yetkilileri kararı açıkça tanımayacaklarını ilan etti. Akabinde 26 Aralık günü yerel bir mahkeme, Demirtaş’a dair başvuruyu reddetti. Gerekçe olarak ise, başvuru dosyasına AİHM kararının Türkçe tercümesinin eklenmemiş olması gösterildi.
OCAK
7 Ocak - Kandıra F Tipi Kapalı Cezaevi'nde tutuklu bulunan HDP eski Eş Genel Başkanı Figen Yüksekdağ’a “Cumhurbaşkanına hakaret” iddiasıyla yargılandığı Van 7. Asliye Ceza Mahkemesi'nce bin 740 TL para cezası verildi.
10 Ocak - HDP eski milletvekili Çağlar Demirel'e “örgüt üyesi olmak” iddiasıyla yargılandığı Diyarbakır 5’inci Ağır Ceza Mahkemesi’nde görülen katılamadığı duruşmada “örgüt üyesi olmak” gerekçesiyle 7 yıl 6 ay hapis cezası verildi.
15 Ocak - HDP İstanbul İl Örgütü’ne silahlı saldırıda bulunuldu. Saldırgan “ruhsatsız silah kullanma” ve “çevreyi rahatsız etmek”ten tutuklandı.
18 Ocak - Demokratik Toplum Kongresi'nin (DTK) de yer aldığı 8 Kürt partisi tarafından oluşturulan Kürdistani İttifak Çalışması yol haritasını belirlemek üzere Diyarbakır’da toplandı.
23 Ocak - Asrın Hukuk Bürosu avukatları, PKK Lideri Abdullah Öcalan ve diğer üç tutuklunun aileleriyle görüşmelerine gerekçe yapılan disiplin cezaları soruşturmalarına müdahil edilmemelerini AYM'ye taşıdı.
ŞUBAT
1 Şubat - Türkiye ve dünyadan kadınlar, Özgür Kadın Hareketi (TJA) öncülüğünde Diyarbakır’da düzenlenen konferansta buluştu.
2 Şubat - DAİŞ, Federe Kürdistan Bölgesi'nde bulunan Mahmur Kampı'na saldırı düzenledi,
6 Şubat - Kürt Ulusal Konseyi (ENKS), Kuzey ve Doğu Suriye'nin Kobanê kentinde büro açtı.
* Avrupa Parlamentosu’nda (AP) “Avrupa Birliği, Türkiye, Ortadoğu ve Kürtler” ana başlığı altında 16’ncı Uluslararası Kürt Konferansı düzenlendi.
23 Şubat - HDP 4’üncü Büyük Olağan Kongresi’nde Eş Genel Başkanlığı’na Pervin Buldan ve Mithat Sancar seçildi.
24 Şubat - Kürt sanatçılar, Stockholm'de düzenlenen ulusal birlik konserinde bir araya geldi.
25 Şubat - Asrın Hukuk Bürosu avukatları, İmralı'da süren tecride ilişkin CPT’ye başvuruda bulundu.
* MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, HDP’nin 4. Olağan Kongresi’ne ilişkin savcılara soruşturma açma çağrısı yaptı.
* Yargıtay, Kürt siyasetçi Aysel Tuğluk’a 2016 yılında DTK’ye yönelik yürütülen bir soruşturma kapsamında “örgüt yöneticisi olmak” iddiasıyla verilen 10 yıl hapis cezasını onadı.
26 Şubat - Demokratik Birlik Partisi’nin (PYD) 8'inci Olağan Kongresi'nde eş başkanlığa Enver Müslim ve Ayşe Hiso seçildi.
* Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Azerbaycan ziyareti dönüşü HDP kongresine ilişkin, "Bunların yargı ile olan süreçleri çok yoğun işleyecek, yeni yeni dosyalar her an gelebilir. Cumhurbaşkanı niye bunu söyledi demeyin. Yaptıkları her şey suç" ifadelerini kullandı.
27 Şubat - İmralı’da adasında yangın çıktığı İçişleri Bakanı Soylu tarafından dile getirildi.
MART
9 Mart - Görevden alınan DBB Eşbakaşkını Selçuk Mızraklı’ya “örgüt üyesi olmak” iddiasıyla 9 yıl 4 ay 15 gün ceza verildi.
10 Mart - JİTEM’ adlı bir sosyal medya hesabından HDP’li 8 milletvekiline tehdit içerikli mesajlar gönderdi.
12 Mart - Hakkari ve ilçelerinde bulunan 12 bölge "Özel Güvenlik Bölgesi" ilan edilerek, yıl sonuna kadar sivillerin girişlerine yasaklandı.
* Kayyım atanan Cizre Belediyesi'nin Eşbaşkanı Berivan Kutlu, gözaltına alındı.
13 Mart - Urfa merkezli operasyonda HDP’li belediye eşbaşkanları ve avukatlar gözaltına alındı.
21 Mart - Kovid-19 salgını nedeniyle kitlesel kutlamaların iptal edildiği Newroz, evlerde ve sokaklarda kutlandı.
23 Mart - Batman Belediyesi, Bitlis'in Güroymak Belediyesi ile Diyarbakır’ın Silvan, Lice, Ergani ve Eğil belediyelerine kayyım atandı.
NİSAN
5 Nisan - HDP, salgın dolayısıyla “Kardeş Aile Kampanyası” başlattı.
10 Nisan - Dersim'de yaşanan bir çatışmada yaşamını yitiren Agit İpek'in cenazesi ailesine kargoyla gönderildi.
14 Nisan - Siyasi tutuklular kapsam dışında bırakıldığı İnfaz Yasası, Meclis Genel Kurulu’nda kabul edilerek yasalaştı.
15 Nisan - TSK, Mahmur Kampı çevresine dönük hava saldırısı gerçekleştirdi.
19 Nisan - KDP’nin Zînî Wertê bölgesine peşmerge gücü kaydırması gerilime neden oldu.
23 Nisan - HDP’li 21 isim hakkında 30 yeni dokunulmazlık fezlekesi Meclis’e sunuldu.
27 Nisan - PKK Lideri Abdullah Öcalan, 21 yıl aradan sonra ilk kez ailesiyle telefon görüşmesi gerçekleştirdi.
MAYIS
15 Mayıs - HDP’li Iğdır, Siirt, Kurtalan, Baykan ve Altınova belediyelerine kayyım atandı.
18 Mayıs - Garzan Mezarlığı’ndan çıkarılan 261 cenazenin, Kilyos Mezarlığı'ndaki kaldırımın kazılarak, 18 mezarlık için açılan bir alanda üst üste defnedildiği ortaya çıktı.
19 Mayıs - Kuzey ve Doğu Suriye’deki Kürt siyasi güçleri ve partiler, ulusal birlik çalışmaları kapsamında “Kürt Ulusal Birliği Partileri” adlı oluşum kurdu.
22 Mayıs - Diyarbakır merkezli yürütülen soruşturma kapsamında TJA ve Rosa Kadın Derneği yöneticileri ile DBP eski Eş Genel Başkanı'nın da aralarında bulunduğu çok sayıda kişi gözaltına alındı.
29 Mayıs - QSD Genel Komutanı Mazlum Ebdi, “Kürtler arası diyalog sürecinin ilk adımı başarıyla tamamlandı. İkinci aşamaya geçiyoruz” açıklaması yaptı.
HAZİRAN
1 Haziran - HDP “Demokratik Mücadele Programı” programını açıkladı.
4 Haziran - HDP milletvekilleri Leyla Güven, Musa Farisoğulları ile CHP Milletvekili Enis Berberoğlu’nun milletvekillikleri düşürüldü.
15 Haziran - HDP, Edirne ve Hakkari’den Ankara’ya “Darbeye karşı demokrasi yürüyüşü” başlattı.
17 Haziran - Kürt Ulusal Birliği Partileri ve ENKS, 2014 tarihli Dihok Anlaşması çerçevesinde mutabakata vardı.
* Türkiye savaş uçakları Mahmur Kampı, Şengal ve Kandil’i eş zamanlı bombaladı.
26 Haziran - DTK yönelik başlatılan soruşturması kapsamında gözaltına alınan 45 kişiden 22’si tutuklandı. DTK’nin kapısı mühür vuruldu.
TEMMUZ
7 Temmuz - HDP, Demokratik Mücadele Programı kapsamında düzenlediği “Demokrasi Buluşmaları” ile muhalefet çevreleri ile bir araya gelmeye başladı.
14 Temmuz - Şırnak’ta görevli Uzman Çavuş A. A.’nın, 13 yaşındaki bir çocuğa yönelik cinsel saldırıda bulunduğu ortaya çıktı.
* İran rejimi, Urmiye Cezaevinde tutulan Sebîr Şêxzade ve Diyako Resulsaze adlı Kürt siyasi tutukluları idam etti.
* Antep'te HDP ve DBP il eşbaşkanlarının da bulunduğu 33 kişi gözaltına alındı.
15 Temmuz - HDP “Kürt Düşmanlığı Raporu”nu açıkladı.
21 Temmuz - Farklı siyasal çizgi ve geleneklerden gelen “101 Aksaçlı” yayınladıkları ortak bildiri ile “demokrasi ittifakı” çağırında bulundu
26 Temmuz - TSK’ye ait savaş uçakları, Amediye’nin Bamernê kırsalını bombaladı.
30 Temmuz - Antep’te 35’i tutuklu 61 Kürt siyasetçi hakkında hazırlanan iddianamede HDP için “sözde parti” ifadesi kullanıldı.
AĞUSTOS
5 Ağustos - Avrupa Konseyi’ne bağlı İşkenceyi Önleme Komitesi (CPT), açıkladığı raporla İmralı sisteminin “gözden geçirilmesi”ni istedi.
12 Ağustos - Aralarında sanatçı, yazar, gazeteci, emekli, eğitmen ve müzisyenlerin de olduğu 404 Yurttaş, “101 Aksaçlı”dan gelen demokrasi ittifakı çağrısına destek verdi.
16 Ağustos - Federe Kürdistan Bölgesi’nde Türkiye’nin bölge topraklarından çıkması için 50 bin imza toplandı.
18 Ağustos - Batman’da uzman çavuş Musa Orhan’ın tecavüzüne maruz kalan 18 yaşındaki İpek Er, intihar etme girişiminin ardından kaldırıldığı hastanede 33 gün sonra yaşamını yitirdi.
* Federe Kürdistan kentlerinde sokaklara çıkan halk, Türkiye’nin saldırılarına sessiz kalınması, ekonomik kriz ve sağlık hizmetlerinde yaşanan sorunlar nedeniyle bölge hükümetinin istifasını istedi.
31 Ağustos - HDP Eş Genel Başkanları Pervin Buldan ve Mithat Sancar, Meclis'te ‘Barışa Çağrı Deklarasyonu’ açıkladı.
* Demokratik Suriye Meclisi (MSD) heyeti ve Halkın İradesi Partisi yöneticileri, Suriye’deki siyasi çözüme ilişkin Moskova’da mutabakat imzaladı.
EYLÜL
15 Eylül - TJA, “Kendimizi savunuyoruz (Em xwe diparêzin)” kampanyası başlattı.
23 Eylül - PKK Lideri Abdullah Öcalan’a 6 aylık aile görüş yasağı getirildi.
25 Eylül - Kobanê eylemlerine ilişkin başlatılan soruşturma ile HDP’nin o dönemki Merkez Yürütme Kurulu (MYK) üyeleri gözaltına alındı
EKİM
2 Ekim - DTK, TJA, DBP ve HDP eşbaşkanları, Diyarbakır’da yaptıkları açıklama ile “Birliği kuralım, tecridi kıralım, özgürlüğü sağlayalım” kampanyası başlattı.
9 Ekim - Federe Kürdistan Bölge Hükümeti ile Irak merkezi hükümeti arasında Şengal anlaşması imzalandı.
24 Ekim - Kürdistani Seçim İttifakı'nda yer alan partiler, kurdukları platformun kalıcı hale getirilmesini kararlaştırıldı.
KASIM
27 Kasım - PKK ve PAJK’lı tutuklular, Öcalan’a uygulanan tecrit ve cezaevlerindeki hak ihlallerinin sonlandırılması talebiyle açlık grevine başladı.
ARALIK
8 Aralık - Federe Kürdistan’da sokaklara çıkan halk, ekonomik kriz ve yolsuzlukları protesto etti.
11 Aralık - MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, HDP’nin kapatılmasını istedi.
15 Aralık - DSG Genel Komutanı Mazlum Abdi, KDP’nin PKK güçlerine yönelik saldırısının "Kürt kazanımlarını ortadan kaldırmaya" yönelik olduğunu söyleyip, saldırıyı kınadı.
17 Aralık - Irak Başbakanı Mustafa el-Kazımi, Cumhurbaşkanı Tayip Erdoğan’ın daveti ile Ankara’ya geldi
22 Aralık - DTK Eşbaşkanı Leyla Güven’e 22 yıl 3 ay hapis cezası verilerek, cezaevine konuldu.
* AHİM Büyük Dairesi, Selahattin Demirtaş’ın tahliyesi yönünde karar aldı.
MA / Ömer Çelik
