İnsan Hakları Derneği (İHD), Çağdaş Hukukçular Derneği (ÇHD), Med Tutuklu ve Hükümlü Aileleri Hukuki ve Dayanışma Dernekleri Federasyonu (MED TUHAD-FED) ve Özgürlük İçin Hukukçular Derneği (ÖHD), Kovid-19 Hapishane İzleme Haftalık Bülteni’nin 3’üncüsünü yayımladı. Bültenin, cezaevlerine yapılan ziyaret, tutuklulardan gelen mektup ve fakslar ile tutuklu yakınlarının aktarımlarıyla hazırlandığı belirtildi.
Salgına karşı cezaevlerinde yeterli önlem alınmadığı belirtilen bültende, uluslararası insan hakları örgütlerinin, “Cezaevlerinde bulunan mahpusların sayısının azaltılması ve salgın kapsamında alınacak önlemlerin mevcut özgürlükleri kısıtlama noktasına varmaması” uyarıları hatırlatıldı.
TEMİZLİK ÜRÜNLERİNE ERİŞİM
Bültenin “Sağlığa erişim hakkına dair temel ilke ve düzenlemeler” başlığı altında, şu bilgilere yer verildi:
“* Temizlik ürünlerine erişemeyen hapishaneler; Alanya L Tipi, Ermenek M Tipi Kapalı, Giresun E Tipi Kapalı, Tarsus T Tipi Kapalı, Tekirdağ 1 Nolu F Tipi, Erzurum E Tipi Kapalı, Düzce T Tipi Kapalı, Siirt E Tipi Kapalı, Menemen T Tipi Kapalı, Van T Tipi Kapalı ve Tekirdağ 2 Nolu T Tipi.
* Temizlik ürünlerine kantin üzerinden ücretli ulaşan hapishaneler; Aliağa (Şakran) 1 Nolu T Tipi Kapalı, Aliağa (Şakran) 2 Nolu T Tipi Kapalı, Aliağa (Şakran) 3 Nolu T Tipi Kapalı, Antalya L Tipi Kapalı, Bakırköy Kadın Kapalı, Bandırma 2 Nolu T Tipi Kapalı, Bayburt M Tipi Kapalı, Bolu F Tipi Kapalı, Diyarbakır Kadın Kapalı, Gebze Kadın, Kandıra 1 ve 2 Nolu F Tipi, Karaman M Tipi Kapalı, Kırıklar 1 Nolu F Tipi Kapalı, Maltepe 1 ve 2 Nolu L Tipi Kapalı, Menemen T Tipi Kapalı, Silivri Kapalı, Silivri 5 Nolu L Tipi, Tekirdağ 1 Nolu F Tipi, Denizli T Tipi Kapalı, Urfa 2 Nolu T Tipi, Ümraniye, Van Yüksek Güvenlikli, Van F Tipi, Van M Tipi Kapalı, Gaziantep İslahiye T Tipi Kapalı ve Patnos L Tipi.
* Spor ve sohbet gibi ortak alan etkinliklere koronavirüs önlemleri gerekçesiyle kısıtlama getiren hapishaneler; Bandırma 2 No’lu T Tipi Kapalı, Bolu F Tipi Kapalı, Edirne Kapalı, , Kandıra 1 ve 2 No’lu F Tipi, Metris R Tipi Ve Metris 1 Nolu T Tipi, Silivri Kapalı, Silivri 5 Nolu L Tipi, Tekirdağ 1 ve 2 Nolu F Tipi , Tekirdağ 2 Nolu T Tipi, Ümraniye, Patnos L Tipi ve Van Yüksek Güvenlikli.
* Maske ve eldiven dağıtan hapishaneler; Bandırma 2 Nolu T Tipi Kapalı haftada 2 maske, Elbistan E Tipi Kapalı kişi başı bir eldiven ve üç maske, Menemen T Tipi Kapalı’da ise maske ve dezenfektan dağıtıldığı öğrenilmiştir.
* Virüs önlemleri kapsamında havalandırmaya kısıtlama getiren hapishaneler; Alanya L Tipi, Metris R Tipi, Metris 1 Nolu T Tipi ve Buca/Kırıklar 2 Nolu F Tipi.
SAĞLIKLI YAŞAMA ELVERİŞLİ DEĞİL
* Koğuşların kalabalıklığı, maske ve eldivene erişeme, temiz (içme) suyun sadece kantinden alınabilmesi, revir ve hastane sevklerine kısıtlama getirilmesi ve yemek problemi ise ayrımsız tüm hapishanelerde yaşanmaktadır. Aynı zamanda hücre ve koğuşların durumu da sağlıklı yaşam sürdürmeye elverişli değildir. Temizlik, hava alma, güneş alma, ısınma gibi açılardan mahpuslar bir hayli zorlanmaktadır.”
İHLALLER
Bültende, cezaevlerinde yaşanan hak ihlalleri şu şekilde sıralandı:
“* Afyon 1 Nolu T Tipi Kapalı Hapishanesi; mahpusların 6 kişilik olan iki koğuştan birinde 10, birinde ise 15 kişi kaldıkları, birden fazla kez dilekçe ile talepte bulunmalarına rağmen yeni yasa dolayısıyla tahliye olanların boşalttığı koğuşlara yerleştirilmedikleri öğrenilmiştir.
* Aksaray T Tipi Kapalı Hapishanesi; sahurda ekmek ve yiyecek verilmediği için, ekmeksiz sahur yapıldığı, kantin alışverişlerinin kısıtlandığı, Ramazan ayında oruç tutmalarına rağmen iftar yemeklerinin öğle saatinde koğuşlara bırakıldığı, 2-3 gün beklemiş bayat ekmek verildiği ve manav alışverişinin tamamen durdurulduğu öğrenilmiştir.
* Amasya E Tipi Kapalı Hapishanesi; 10 kişilik koğuşta 20 kişi kaldıkları, maske, kolonya ve ıslak mendilin yasaklandığı, ayrıca sıcak suyun günde sadece 15 dakika verildiği öğrenilmiştir.”
ÖLÜM ORUCU TALEPLERİ
Farklı cezaevlerinde ölüm orucunda bulunan siyasi tutukluların durumuna dikkat çekilen bültende, “Ölüm orucu yapan siyasi mahpusların bir an evvel tahliye edilmesi ve taleplerinin yerine getirilmesi gerekmektedir” çağrısı yapıldı.
ÖNERİLER
Koronavirüsün salgınından kaynaklı hayatları tehlikeye giren hasta tutukluların durumuna değinilen bültende, şu talepler sıralandı:
“* Ağır hasta, hamile ve çocuklu kadınlar, çocuk tutuklular bir an önce serbest bırakılmalı.
* Ölüm orucu eyleminin 123’üncü gününde bulunan Av. Ebru Timtik ve 92’inci gününde bulunan Av. Aytaç Ünsal'ın, salgın hastalık durumunda ciddi risk grubunda bulunması nedeniyle taleplerinin kabulü ile serbest bırakılmalı.
* Mahpuslar hapishanelerden tahliye edilinceye kadar; savunma hakkı göz önünde bulundurularak avukat müvekkil görüşmesinin, sadece pandemi döneminde sınırlı kalmak suretiyle, telefon görüşmesi ile sağlanmalı.
* Hapishanelerdeki banyo, tuvalet gibi ortak alanların her gün dezenfekte edilmesi; mahpusların yeterli, dengeli ve sağlıklı beslenmesinin sağlanması, vitamin takviyesi yapılması gerekli. Risk grubunda ve kişisel hijyenlerini sağlamakta yetersiz olan kronik hasta, engelli, yaşlı, çocuklu, hamile mahpusların, adli kontrol yoluyla cezalarının ertelenmesi sağlanana kadar, kalabalık koğuşlar yerine kapasitesi ve hijyen koşulları uygun ortamlarda tutulmalı.
İMRALI’YA AVUKATLAR GİTMELİ
* İmralı Hapishanesi de dâhil olmak üzere Türkiye’deki tüm hapishanelerde alınmış olan tedbirlerin standartlara uygun olup olmadığı konusunda, (çok ciddi sayılabilecek hak ihlalleri iddiaları olduğu gözetilerek) kamuoyunun bilgilendirilmesi için, aralarında hukukçuların, insan hakları örgütleri ve hükümet temsilcilerinin de bulunduğu bir heyetin kısa süre içerisinde oluşturularak incelemelere başlamaları gerekmektedir.
* Koronavirüs salgını nedeniyle aile ve avukatları ile görüşmeleri yasaklanan veya kısıtlanan tüm mahpuslara tanınmış olan 20 dakika yakınları ile telefonla görüşme hakkı, İmralı Hapishanesinde bulunan mahpuslara da koronavirüs önlemleri kapsamında sürekli olarak sağlanmalıdır.
* Mart 2020'den bu yana hiçbir şekilde haber alınamayan İmralı Hapishanesinde bulunan mahpusların sağlık durumları konusunda ciddi endişeler olduğundan, acilen İmralı hapishanesine avukat görüşü yaptırılmalıdır.”
