Şırnak’ın Cizre ilçesinde ilan edilen ilk uzun sokağa çıkma yasağının üzerinden 5 yıl geçti. Takvim yaprakları 4 Eylül 2015’i gösterdiğinde ilan edilen yasak 12 Eylül’e kadar devam etti. "İkinci bir emre kadar sokağa çıkma yasağı ilan edildi" anonslarının yankılanması sonrası ise kentteki tüm telefon şebekeleri ve internetler hatları kesildi. Hemen akabinde giriş ve çıkışları yasaklanan kentin neredeyse tüm noktaları tanklar ve zırhlı araçlarla ablukaya alındı.
Yıllar geçmesine rağmen halen hafızalardaki tazeliğini koruyan yasak sırasında özellikle Cudi, Nur, Sur ve Yafes mahallelerinde birçok ev, kolluk kuvvetlerinin kullandığı mühimmatlardan kaynaklı kullanılamaz hale geldi. 130 bin nüfusluk ilçede yurttaşlar, temel ihtiyaçlarını bile karşılamakta zorlanırken, bahçelerinde su almaya çıkan birçok yurttaş kurşunların hedefi oldu.
ÇOCUK VE YAŞLI 21 CAN KAYBI
Onlarca yurttaşın yaralandığı yasak boyunca; Mehmet Emin Levent (21), Hacı Ata Borçin (70), Gadban (Xetban) Bülbül (78), Sait Çağdavul (19), Muhammed Tahir Yaramış (35 günlük), Cemile Çagırga (10), Osman Çağlı (18), İbrahim Çiçek (80), Meryem Süne (53), Özgür Taşkın (17), Seyit Eşref Erdin (59), Zeynep Taşkın (18), Maşallah Edin (35), Mehmet Sait Nayci (17), Selman Ağar (10), Bünyamin İrci (14), Mehmet Dökmen (71), Bahattin Sevinik (50), Suphi Saral (50), Mehmet Erdoğan (75) ve Şahin Açık (70) adlı yurttaşlar yaşamını yitirdi.
Yaşamını yitirenlerinlerin 5'i yasak sırasında defnedilirken, 16 kişi ise yasaktan sonra on binlerce insanın katıldığı kitlesel bir törenle defnedildi. Acı ve öfkenin hakim olduğu cenaze törenine ise, henüz nüfus cüzdanı bile çıkarılmayan 35 günlük Muhammed bebek için yapılan özel tabut damga vurdu.
BUZDOLABINDA SAKLANAN CENAZE
Cudi Mahallesi'nde bulunan evlerinin önünde kolluk kuvvetlerinin ateşi sonucu yaşamını yitiren 10 yaşındaki Cemile Çagırga’nın cenazesinin bozulmaması için günlerce buzdolabında saklanması da yasak sırasında ve sonraki süreçte hafızalardan silinmeyen olayların başında geldi.
Yaşanan ölümlere ilişkin başlatılan soruşturmalar, aileler ve avukatların yaptığı başvurulardan ise bugüne kadar herhangi bir sonuç alınamadı. Yasakta yaşamını yitirenlerin dosyalarına ilişkin detaylar ise şöyle:
“Mehmet Emin Levent (21): Nur mahallesinde zırhlı araçtan açılan ateş sonucu hayatını kaybeden Levent’in ölümüne ilişkin başlatılan soruşturma hakkında ‘takipsizlik’ verildi. Vücudunda ateş artığına rastlanılmaması ve görgü tanığının anlatımlarına rağmen Levent’in ölümü için ‘hukuka uygun’ denildi. Dosya Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) taşındı.
Hacı Ata Borçin (70): Alibey Mahallesi’nde yaşanan patlama sonrası kalp krizi geçirerek hayatını kaybeden Borçin’in ölümüne ilişkin başlatılan soruşturma hakkında ‘takipsizlik’ kararı verildi. ‘Görevi kötüye kullanma, taksirle öldürme’ iddiasıyla açılan soruşturmada Borçin’in doğal bir şekilde öldüğü ve ‘kusur’ bulunmadığı kaydedildi. Avukatlar, dosyayı AYM’ye taşıdı.
Gadban (Xetban) Bülbül (78): Geçirdiği kalp krizi sonucu hayatını kaybeden Bülbül’ün ölümüne ilişkin ‘görevi kötüye kullanma’ suçlamasıyla başlatılan soruşturma hakkında “takipsizlik” kararı verildi. Savcılık, kararında, ‘…maktulün kalp krizi sonucu ölmesinde başkasına atfı mümkün herhangi bir kasıt, kusur ya da ihmal bulunmadığı anlaşılmıştır’ ifadeleri kullandı. Dosya AYM’ye taşındı.
Osman Çağlı (18): Gizli tanık ifadelerinin yer aldığı Çağlı’nın soruşturma dosyası hakkında ‘takipsizlik’ kararı verildi. Savcılık, Çağlı’nın ‘örgüt üyesi’ olduğunu ve girdiği silahlı çatışmada yaşamını yitirdiğini ileri sürdü. Dosya AYM’ye taşındı.
Özgür Taşkın (17): Keskin nişancı ateşi sonucu hayatını kaybeden 11’inci sınıf öğrencisi Taşkın’ın ölümüne ilişkin açılan soruşturma hakkında ‘takipsizlik’ kararı verildi. Söz konusu karara ise, dosyadaki gizli tanık ‘Pamuk’un bazı ifadeleri gerekçe gösterildi. Taşkın’ın silahlı çatışmada hayatını kaybettiği iddia edildi. Dosya AYM’ye taşındı
Zeynep Taşkın (18): Evden dışarıya çıktığı sırada açılan ateş sonucu hayatını kaybeden ve kucağındaki bebeği yaralanan Taşkın’ın dosyası halen açık. Ancak, görgü tanıklarının ifadelerinin yer aldığı soruşturmada ‘daimi arama kararı’ alındı.
Maşallah Edin (35): ‘Arşiv araştırma tutanağında’ herhangi bir kaydı bulunmayan Edin’in soruşturma dosyasında da ‘daimi arama kararı’ alındı.
Mehmet Sait Nayci (17): Zırhlı araçtan açılan ateş sonucu yaralanan ve kan kaybından dolayı hayatını kaybeden Nayci’nin ölümüne ilişkin başlatılan soruşturma hakkında ‘takipsizlik’ kararı verildi. Dosya AYM’ye taşındı.
Mehmet Dökmen (71): Dökmen’in ölümüne ilişkin açılan soruşturma dosyası halen açık.
Şahin Açık (70): Açık’ın kızı Leyli Açık’ın şikayeti üzerine başlatılan soruşturma hakkında ‘takipsizlik’ kararı verildi. Kalp krizi geçirdikten sonra hastaneye kaldırılamayan Açık’ın ölümünde de ‘kusur’ bulunamadı. Dosya AYM’ye taşındı.
Sait Çağdavul (19): Zırhlı araçtan açılan ateş sonucu yaşamını yitiren ve cenazesi günlerce camide bekletilen Çağdavul’un ölümüne ilişkin başlatılan soruşturma halen sürüyor.
Muhammed Tahir Yaramuş (35 günlük): Tahir’in ölümüne ilişkin açılan ve anne Susin Yaramuş’un ‘şüpheli’ sıfatıyla ifadesinin alındığı soruşturma hakkında ‘takipsizlik’ kararı verildi. Karara ilişkin hakimliğe yapılan itiraz da ret edildi. Dosya AYM’ye taşındı.
Cemile Çagırga (10): Evlerinin önünde vurularak öldürülen ve cansız bedeni buzdolabında saklanan 10 yaşındaki Çagırga’nın ölümüne ilişkin açılan soruşturmada da ‘failler tespit edilemedi’ iddiasıyla ‘daimi arama kararı’ alındı. Dosya zamanaşımına bırakıldı.
Seyit Eşref Erdin (59): Evinin önünde otururken açılan ateş sonucu hayatını kaybeden ve 2 gün boyunca cenazesi evde bekletilen Erdin’in dosyası halen açık.
Selman Ağar (9): Kafasından aldığı kurşun sonucu hayatını kaybeden Ağar’ın ölümüne ilişkin başlatılan soruşturma da zamanaşımına bırakılarak, ‘daimi arama kararı’ alındı. Faillerin bulunamadığı ileri sürülerek, zamanaşımı süresi 2040 yılı olarak belirlendi.
Bahattin Sevinik (50): Evinin önünde vurulan Sevinik’in dosyası hakkında bir bilgi elde edinilemedi.
Mehmet Erdoğan (75): ‘Ben yaşlıyım bana kimse bir şey yapmaz’ diyerek evden çıkan ve açılan ateş sonucu hayatını kaybeden Erdoğan’ın dosyasında ‘daimi arama kararı’ alındı. Olay yerinin tespit edilemediği savunulan dosyada, Erdoğan’ın faillerinin bulunamadığı ileri sürüldü.
İbrahim Çiçek (80): Sağlık sorunları yaşayan ancak yakınları tarafından hastaneye kaldırılamadığından kaynaklı yaşamını yitiren Çiçek’in dosyası hakkında herhangi bir bilgi elde edinilemedi.
Meryem Süne (53): ‘İç kanamadan dolayı hayatını kaybetti’ şeklinde ölüm nedeni açıklanan Süne’nin dosyası da zamanaşımına bırakıldı. Dosyada ‘daimi arama kararı’ alındı. 7 çocuk annesi olan ve cenazesi dondurucuda muhafaza edilen Süne’nin de faillerinin bulunamadığı ileri sürüldü.
Suphi Saral (50): Sevinik’in yardımına koştuğu sırada kurşunlara hedef olan Saral’ın dosyası hakkında da herhangi bir bilgi elde edinilemedi.
Bünyamin İrci (14): İlçe Emniyet Müdürlüğü’nün savcılığa gönderdiği fezlekede ‘güvenlik güçlerine silahla saldırıda bulunan şahıslarla hareket ettiği değerlendirilmektedir’ dediği İrçi’nin ölümüne ilişkin başlatılan soruşturma hakkında ‘takipsizlik’ kararı verildi. Dosya AYM’ye taşındı.
İRCİ’NİN BABASI: SORUMLULARI BULUN
Yasak döneminde yaşamını yitirenlerden İrci’nin babası Tarık İrci, oğlunun okul kantininde çalıştığını ve yengesine su ve buz götürmeye gittiği sırada öldürüldüğünü söyledi. Baba İrci, "Bizler davamızı açtık, yalnızca bir defa ifademizi aldılar. Kimse bizlere bir şey sormadı. Sorumlular her kimse ortaya çıkarılmasını istiyoruz. 5 yıldır ben bir gece dahi yatamadım" diye konuştu.
MA / Müjdat Can - Zeynep Durgut
