Uzmanlar, Kuzey Kutbu’ndaki gezgin kutup girdabının ABD’yle Asya’nın doğusunda ve Avrupa’nın kuzeyinde kışın geri kalanında daha soğuk ve karlı havaya neden olabileceğini söyledi.
ABD'nin Massachusetts eyaletindeki Atmosferik ve Çevresel Araştırma’da mevsimsel tahmin direktörü Judah Cohen, kutup girdabının alışıldık bir doğa olayı olduğunu, fakat mevcut girdabın gezme ve muhtemelen bölünme özelliklerini taşıdığını belirtti. Sebep olarak Kuzey Kutbu’ndaki artan sıcaklıklara işaret etti. Zira bu bölge, dünyanın geri kalanından daha hızlı ısınıyor. Bunun sonucunda buz örtüsü gittikçe küçülüyor. Kutup girdabı, Kuzey Kutbu’nun yukarısında, stratosferde meydana gelen geniş alçak basınç alanına deniyor. Stratosferin hemen altındaysa çoğu hava olayının meydana geldiği troposfer bulunuyor. Söz konusu düşük basınçlı sistem genellikle soğuk ve dönen havayla doluyor.Kış mevsimi boyunca, kutup girdabını yerinde tutan jet akımı bazen zayıflayarak girdabın soğuk havasının güneye doğru yayılmasına yol açıyor sağlıyor.
Cohen, kutuptaki artan sıcaklıkların, kutup girdabının dengesini muhtemelen bozduğunu söyledi. Kuzey Kutbu’ndaki buz örtüsünün daha az bulunmasının nemi artırdığını ve bunun kara dönüştüğünü ifade etti. Bu durumda ısı uzaya yansıyıp Sibirya’yı normalden daha soğuk yapıyor. Böylece troposferdeki Avrasya’ya uzanan termal şeridi bozuyor. Cohen, söz konusu altüst olmuş şeridin, kutup girdabının dengesini bozarak kuzey yarımkürenin önemli kısmında daha soğuk kışlara neden olabileceğini düşünüyor. Cohen, Sibirya genelindeki kar yağışının şu ana kadar normalin üzerinde seyrettiğini ve bunun zayıf kutup girdabına katkı sağladığına inandığını ekledi. Ancak bu ilişki konusunda fikir birliği mevcut değil. Buna rağmen zayıf kutup girdabının kuzey yarımkürenin bazı kısımlarında daha soğuk kışlara yol açtığı biliniyor.
Ayrıca, ani stratosfer ısınması (sudden stratospheric warming - SSW) diye adlandırılan olayın kutup girdabını zayıflatabileceği ve hareket etmesine yol açabileceği kabul ediliyor. Cohen, SSW’lerin Kuzey Kutbu’ndaki buz örtüsünün azalmasıyla ilişkili hava koşullarıyla tetiklenebileceğine işaret etti. Live Science'ın Washington Post’tan aktardığına göre, SSW’ler her 10 yılda ortalama 6 kez yaşanırken şu an büyük bir SSW mevcut. ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi Kimya Bilimleri Laboratuvarı’ndan Amy Butler, kutup girdabının saat yönünün aksine esen rüzgarlarının 5 Ocak’ta ters yöne döndüğünü ve bunun ani atmosferik ısınma olayının gerçekleştiğine dair ipucu görevi gördüğünü söyledi. Girdabın, Kuzey Kutbu üzerindeki alışılagelmiş konumundan Avrupa ve Kuzey Atlantik’e doğru yöneldiğini ekledi.
Cohen sözlerini şöyle noktaladı: Bu haftaki (8 Ocak haftası) kutup girdabı bozulması nedeniyle, iki hafta içinde ABD’yle Asya’nın doğusunda ve Kuzey Avrupa’da daha soğuk hava göreceğimize dair işaretler mevcut. Bunun kar fırtınası mı yoksa soğuk hava mı olacağı belli değil.
Independent Türkçe
